Jan Palach

[Ad Verschoor]

16 januari 1969: anticommunistische student Jan Palach steekt zichzelf in de brand

Op 20 augustus 1968 hadden Russische tanks een einde gemaakt aan de Praagse Lente. Het was over met de vrijheid in Tsjechoslowakije. Het land kwam weer onder de knoet van Moskou. Veel Tsjechen, die de vrijheid hadden geproefd, bleven zich verzetten tegen de onderdrukking.


De theatrale zelfmoord van Jan Palach, uit protest tegen de communistische onderdrukking, bracht de Tsjechoslowaakse regering in verlegenheid.

De 20-jarige Jan Palach studeerde geschiedenis en politieke economie aan de Karelsuniversiteit in Praag. Hij wilde protesteren tegen de censuur en de communistische propaganda en was bereid om daarvoor met zijn leven te betalen. Het jezelf in brand steken was een politiek wapen dat boeddhistische monniken in Vietnam inzetten tegen de Amerikanen, maar Palach was ook en vooral geïnspireerd door Jan Hus, de Boheemse voorloper van Maarten Luther die zijn einde vond op de brandstapel.

Palach schreef een aantal brieven naar de regering, alvorens hij naar het Wenceslasplein vertrok om zichzelf in de brand te steken. Palach raakte zeer ernstig gewond en was voor 85% verbrand. Hij was echter nog niet meteen overleden en werd met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Daar overleed hij op 19 januari, drie dagen na zijn daad.

Het communistische regime was niet blij met de zelfmoord van Palach en loog over zijn motivatie. Tsjechoslowaakse burgers eerden Palach echter als een martelaar voor de vrijheid. Op 19 januari, de dag van zijn dood, besloten zo’n 200.000 mensen hem te herdenken op het Wenceslasplein. En 24 januari, de dag van zijn begrafenis, was Tsjechoslowakije officieus een minuut stil.

Palach inspireerde tien andere studenten, die zichzelf ook in brand staken. Ze hielden hiermee de geest van het verzet levend. In 1977, acht jaar later, kreeg het verzet tegen het communisme een sterke impuls dankzij Charta ’77.

Bron: jalta.nl

 

[Olivier]

Momenteel studeren er op mijn faculteit 6 exchange studenten uit Tsjechie. Intelligente meiden (2) en jongens (4).
Tijdens een koffierondje heb ik wel eens met hun gesproken over Charta '77, Havel en meer grootheden uit die tijd.

Ik heb zelf in mijn middelbare schooltijd op het Gymnasium tijdens maatschappijleer hier veel over gedoceerd gekregen en vond het altijd zeer boeiend. Daar heeft ook de voedingsbodem voor mijn respect voor de Tsjechen gelegen denk ik.

Nu valt mij op dat die jonge Tsjechische studenten hier eigenlijk bar weinig van afweten en het hun interesse ook niet heeft. Wel aan de oppervlakte, maar meer ook niet. Het boeit ze werkelijk niet, deze 6 exchange studenten. Uiteraard niet maatgevend dit aantal, maar apart was het wel. Dat ik als Hollander nog beter ben geinformeerd dan de Tsjechische student zelf. Jammer ook. Blijf er namelijk altijd aan denken aan wie je je vrijheid te danken hebt.

 

[Marwa]

Gelukkig hebben wij hier in Polička een stichting die zich zowel met het heden als het verleden bezig houdt op het gebied van cultuur en politiek. Vorig jaar heb ik daar een fantastische avond over Havel bijgewoond. Allemaal foto's en films over zijn leven met het nodige commentaar van de fotograaf die ook een vriend van hem was.
http://pontopolis.cz/index.php/o_nas#.Wms4NajibIU

 

[Ad Verschoor]

Prague Spring 1968 and Jan Palach

Czech Centre Rotterdam invites you to Groningen where you can visit our exhibition "Prague Spring 1968", co-organized with the Czech Embassy in The Hague and Honorary Consulate in Groningen. The exhibition will be on view from January 24th until April 1st. The opening is taking place on January 24th from 17:00.



Plaats: Honorair consulaat van Tsjechië (Best Western Hotel), Radesingel 50, 9711 EK Groningen
Datum: 24 januari t/m 1 april 2019
Georganiseerd door: České centrum

 

[Ad Verschoor]

Jan Palach 50 jaar geleden

Woensdag 16 jan 2019 (Door Jana Beranová)

Op 16 januari 1969 stak Jan Palach, student geschiedenis aan de filosofische faculteit, zich in brand op het Wenceslasplein in Praag. Een halfjaar nadat de ‘Praagse lente’ door de landen van het Warschaupact in de kiem was gesmoord. Het was geen wanhoopsdaad.

Palach was vastbesloten om de mensen wakker te schudden. Hij ging dan ook weloverwogen te werk. Nadat hij in de studentenmensa had gegeten, liep hij naar het postkantoor om de brieven met zijn eisen te posten; op één na die onmiddellijk na zijn zelfverbranding moest worden gelezen. Daarna kocht hij een witte kunststoffen emmer met deksel en liet die met benzine vullen.

Rond halfvier die donderdagmiddag zette hij zijn tas neer bij het fontein van het Nationale Museum, overgoot zich met de benzine en stak zich in brand. Op hetzelfde tijdstip vergaderde het Centraal Comité van de Communistische Partij.

Passanten dachten eerst dat er een auto in lichterlaaie stond, maar al snel zagen ze dat er een mens brandde, een levende fakkel die in de richting van het standbeeld van de heilige Wenceslas rende en even later neerzeeg. De tram, die toen nog langs het museum reed, stopte. Een man van het openbaar vervoer legde snel zijn pelsjas over hem heen, een ambulance reed hem naar de brandwondenkliniek. "Ik ben geen zelfmoordenaar", zei Jan Palach onmiddellijk toen hij de kliniek werd binnengebracht. Met moeite, hij was voor 85% verbrand. Een bandje, later opgenomen met zijn stem, schokte iedereen die het hoorde. Drie dagen later stierf hij.

In zijn brieven stelde Palach toen twee concrete eisen - hij was geen dwaze idealist:

1. Afschaffing van de censuur. Want is vrijheid van meningsuiting niet de meest essentiële voorwaarde voor alle andere vrijheden?
2. Verbod op de verspreiding van het nieuwsbulletin van de bezetter.

Jan Palach wilde leven in overeenstemming met zijn geweten. Hij is een symbool van de ethiek die innerlijke vrijheid op de voorgrond stelt. Hij studeerde geschiedenis en maakte geschiedenis.
Nu, vijftig jaar na zijn dood, zullen nieuwe generaties hopelijk ook door zijn kracht worden aangesproken.
U kunt zijn graf op begraafplaats Olšany (Elzentuin) in Praag bezoeken. Eindelijk een mooie plek, na het onsmakelijke gesol met zijn stoffelijk overschot door het toenmalige regiem. En het ouderlijk huis in zijn geboortedorp Všetaty - aldus heeft de Tsjechische regering laten weten - zal worden ingericht als een permanent Jan Palach-monument. Om niet te vergeten.

Plekje op Olšany
voor Jan Palach

Kale elzentakken flirten met grafzerken,
eenzaam als verstokte vrijgezellen. Winter-
licht valt op het plekje naakte aarde, niet
ver van de kerkhofmuur.

Ik ken zijn foto, de zachte jongenstrekken,
eenentwintig jaar, zijn toekomst legde hij
in de as (ofschoon geen zelfmoordenaar).

Ik weet de plek op het Wenceslasplein,
het vuur rende met hem mee, drong steeds
dieper in zijn huid. De oogleden weggebrand

doet zijn nacht voorgoed geen ogen dicht.

Met geheven vlam zweren kaarsen sindsdien
onze eed van trouw. Ook op dat plekje op
Olšany. Het is weer lente. En wat voor één.
De elzen kijken hun katjes uit.

Monument voor Jan Palach en Jan Zajíc op het Wenceslasplein voor het Nationaal Museum.
(Fotograaf: Roger Veringmeier)

Bron: vandaagenmorgen.nl

 

[kuurgast]

Deze week zijn er herdenkingen dat Jan Palach zich 51 jaar geleden in de brand stak en zijn dood 3 dagen later.

het ouderlijk huis in zijn geboortedorp Všetaty - aldus heeft de Tsjechische regering laten weten - zal worden ingericht als een permanent Jan Palach-monument. Om niet te vergeten.

Het huis waar Jan Palach opgroeide in Všetaty is omgetoverd tot een gedenkteken, beheerd door het Nationaal Museum.

Jan Palach Museum in Všetaty, Mělník

Sinds 9 oktober 2019 is eindelijk het museum anex gedenkteken in Všetaty open voor publiek.
Het werd gecreëerd door de verbouwing van het huis van de familie Palach. Alleen de buitenmuren zijn echter bewaard gebleven van het oorspronkelijke gebouw. Het meest zichtbare element is de "rand van het kwaad" die het huis doorsnijdt.
Het bevat een nieuwe tentoonstelling die de tijd en actie toont van Jan Palach in de context van gebeurtenissen uit de 20e eeuw.
Onderdeel van het Jan Palach Memorial is een historische tentoonstelling, die voornamelijk het levensverhaal beschrijft van Jan Palach. De tentoonstelling beschikt over authentieke objecten en interactieve schermen die bezoekers historische visuele en audio-opnamen bieden. Dankzij dit zullen bezoekers niet alleen de familiale omgeving leren kennen waarin Jan Palach opgroeide, maar ook zijn verdere lot tot januari 1969. De tentoonstelling toont ook de reactie van de samenleving en de staatsmacht op Palach's handeling, niet alleen in 1969, maar ook in de volgende periode van zogenaamde normalisatie. ook na 1989.
Het museum bevat ook verschillende authentieke objecten die verband houden met de dood van Jan Palach. Deze omvatten de koffer die hij droeg op de dag van zijn zelfverbranding, de staatsvlag die zijn lichaam bedekte na de dood, of het dodenmasker van beeldhouwer Olbram Zoubek. Een belangrijk onderdeel van de tentoonstelling is de vertoning van een documentaire over Jan Palach, speciaal voor dit doel gemaakt door regisseur Olga Sommerová.

Památník/gedenkteken Jan Palach, Smetanova 337 in Všetaty.
Gratis toegang.
Openingstijden:
December-maart
Vrijdag t/m zondag: 10.00-16.00 uur
April-november
Dinsdag t/m zondag: 10.00-16.00 uur
Het gebouw is toegankelijk voor rolstoelgebruikers.
Parkeren is mogelijk in de aangrenzende straten.
Website: nm.cz/navstivte-nas/objekty/pamatnik-jana-palacha-ve-vsetatech.
Zie ook website janpalach.cz/en.

 

[kuurgast]

Standbeeld onthuld bij Nationaal Museum ter ere van Jan Palach.

Het was vandaag 17 november de herdenking van Fluwelen Revolutie in 1989, die maakte een einde aan de alleenheerschappij van de communistische partij in Tsjecho-Slowakije.

Een bronzen beeld, genaamd „Plamen na Palachově pylon“ (vlam op de pyloon van Palach), werd onthuld naast het nieuwe gebouw van het Nationaal Museum door minister van Cultuur Lubomír Zaorálek, directeur van het Nationaal Museum Michal Lukeš en beeldhouwer Antonín Kašpar.
De 30 meter hoge stalen kolom stond voor het gebouw dat vóór 1989 bijna 50 jaar lang de Tsjechoslowaakse Federale Vergadering huisvestte, zonder dat de betekenis ervan bekend was.

Praag kreeg jarenlang kritiek omdat het geen monument had dat overeenkomt met de betekenis van het offer van Jan Palach. Tegelijkertijd staat er sinds de jaren zeventig een enorm beeldhouwwerk in het centrum, dat de auteur aan Palach "opdroeg". In principe in het geheim, maar precies onder de neus van de communisten. Het bewijs is ontdekt in documenten van architect Karel Prager, de auteur van de sculptuur.

Het gigantische Palach-monument, dat niet genoemd mocht worden, stond onder de ramen van de communisten. Het was twee keer zo hoog als het gigantische Stalin-beeld op Letná in Praag, en toch bleef het ware doel meer dan 40 jaar geheim. Het "Palach-monument" steekt uit het trottoir voor de voormalige federale vergadering in het zicht van waar de student zichzelf verbrandde in 1969. Het is al tientallen jaren in ieders ogen, en toch wist niemand ervan.

Tijdens het communistische regime hing het wapen eraan en werden twee zinnen overgenomen uit de grondwet. Het vaandel op het socialistische establishment van de republiek, dat tijdens de normalisatie werd gecreëerd, was in feite door de auteur ontworpen als een gedenkteken voor Jan Palach. Waar de ingewijden destijds voorzichtig mee waren en uiteindelijk in de vergetelheid raakten, werd bewezen door de documentatie die bewaard is gebleven na het overlijden van Karel Prager, die de mast ontwierp.

Oorspronkelijk was alleen de reconstructie van de pyloon gepland. De informatie over Pragers voornemen om de zuil te gebruiken als Palachs gedenkteken kwam bij die gelegenheid eigenlijk per ongeluk tot stand. Het werd in 2018 ontdekt door Antonín Kašpar, die verantwoordelijk is voor het herstel van de kolom.

"Toen ik de funderingstekeningen voor de constructie van de steiger zocht, kreeg ik een doos met documenten, die ook documenten bevatte waarin de architect Karel Prager deze pyloon Palachs pyloon noemde. En na de revolutie schreef hij nog een document, waarin wordt uitgegaan van volledige rehabilitatie van het monument ”, beschrijft Antonín Kašpar.

Oorspronkelijk moest een granieten sculptuur van Miloslav Chlupáč op een pyloon worden geplaatst. In de depots van de National Gallery is zelfs een authentiek, ongeveer een halve meter lang gipsmodel van het Plamen-beeld van wijlen beeldhouwer Chlupáč opgeslagen.
Vanwege het gewicht van het oorspronkelijk ontworpen blok graniet en het probleem van de verankering ervan aan de stalen pyloon, was het noodzakelijk om het uit te voeren in een ander materiaal, dat dicht bij het werk en de artistieke bedoelingen van de auteur ligt. Na overleg is gekozen voor brons.

Bronnen oa deutsch.radio.cz + ct24.ceskatelevize.cz met video.
Filmpje van onthulling en hoe het beeld gemaakt werd, staat op facebook.com/narodnimuzeum.
Artikel over het museumgebouw op oostblog.info.