Wandelen in het IJzergebergte - deel 1 (Rašeliniště Jizerka)

Welkom op Tsjechie.net

Het Tsjechisch Forum, in een nieuw jasje!

Een kort Hemelvaartsweekend maar genoeg tijd om een wandeling in te plannen die een dagdeel in beslag mag nemen. Weer eentje van het to-do lijstje, we rijden ongeveer 20 km noordwaarts vanaf Vysoké nJ, met als doel het hoogveengebied nabij het dorp Jizerka in het IJzergebergte.
tryiseriny1.jpg tryiseriny2.jpg
Deze ondiepe vallei ligt vlakbij de grens met Polen, aan de voet van de basaltheuvel Bukovec. (1005 m)
Het dorp zelf ligt op een hoogte van 862 meter en is daarmee het hoogst gelegen dorp van het IJzergebergte. Het draagt dezelfde naam dan de beek Jizerka, die aan de oostkant van basalt Bukovec samen smelt met de rivier de Jizera.

Het weer is alweer fantastisch, we hebben tot dusver alle vakanties in dit jaar geluk wat dat betreft. We parkeren onze auto op de parkeerplaats van Mořina, ongeveer een kilometer voor Jizerka. Dit is ook direct het beginpunt van de aangegeven route, we draaien straks als het ware een 8 over rode en groene wandelpaden. De route is een onderdeel van de internationale route “Tři iseriny”.

Op de grote parkeerplaats ( 40Kc voor de hele dag) is het redelijk rustig, er staan een stuk of 15 andere auto’s. We wandelen over de eerste heuvel waar we direct zicht hebben over de vallei, maar bewonderen eerst nog de prachtige bloemenvelden.
tryiseriny3.jpg
Eenmaal over de heuvel is het landschap totaal anders als dat wij gewend zijn in onze omgeving, vlak en wijds met licht glooiende heuvels. Nu zien we dat natuurlijk veel vaker in Tsjechië maar op deze hoogte, bijna 1000 meter, geeft het toch een heel ander gevoel, zien we een andere natuur, een ander Tsjechië.
tryiseriny4.jpg
Het gebied is naast wandelen ook bijzonder geschikt om te fietsen. Wie nog niet gelooft dat Tsjechen ook fietsers zijn is hier wel overtuigt, een walhalla voor de ATB’ers die gezellig samenscholen bij Panský dům, een plaatselijke horeca-uitbater.
tryiseriny5.jpg tryiseriny6.jpg
tryiserniny7.jpg

*Wordt vervolgd
 
We wachten af :)

Misschien ook een leuke wandeling voor ons volgende verblijf in Tsjechie. Helaas konden wij de afgelopen dagen niet naar Tsjechie komen. (mijn vader werd 75 jaar en daar moesten we echt wel eventjes naartoe).
 
tryiseriny8.jpg Oude ansicht Panský dům

In het dorp staan nu ongeveer 20 huizen, in hoogtijdagen van de glasproductie telde het dorp 450 inwoners. We vinden hier veelvuldig de sporen van de oorspronkelijke bewoners van de glasindustrie terug. Zo werd het hierboven genoemde Pansky dum (beschermd cultureel monument) gebouwd in 1829 door Franz Riedel.
tryiseriny9.jpg De stenen glasfabriek

De familie Riedel, ‘s wereld grootste glasproducent, is al sinds eeuwen beroemd om hun enorme glasproductie en door hun komst was ook de eerste glasfabriek in Jizerka al snel een feit. Meer informatie over de glasindustrie is te vinden in het plaatselijke museum, dat alleen in het weekend geopend is!
tryiseriny10.jpg

Een andere bekende woning is het mesthuis, Hnojový dům, die tot 2008 bewoond werd door de Duitser Gustav Ginzel. Het huis heeft zijn naam te danken aan de eerdere “bewoners”, rundvee, die blijkbaar op de eerste verdieping leefden want de mest was bij overname opgehoopt tot op raamhoogte. Toen Ginzel het huis in 1964 voor 345 Kc kocht was deze dan ook doorweekt met mest.
tryiseriny11.JPG tryiseriny12.JPG
Gustav Ginzel in en voor zijn mesthuis. Bron Idnes.cz

Ginzel was een bijzonder man, type showroom, naast wereldreiziger en avonturier ook een boeiend verhalenverteller. Hij had door zijn hele woning een uitstalling van een vreemde collectie souvenirs, verzameld tijdens zijn reizen over de hele wereld. Gelukkig zijn er nog genoeg oude beelden bewaard gebleven maar het spijt ons zeer dat we deze markante persoonlijkheid, zijn bijzondere manier van leven en zijn verzamelde collectie niet meer kunnen bewonderen en wij in plaats daarvan een uitgestorven pand aantreffen waar slechts een wegwijsbordje ons nog herinnert aan Gustav Ginzel.
tryiseriny13.jpg tryiseriny14.jpg
We verlaten het dorp en wandelen richting de veen- en moerasgebieden.

*Wordt vervolgd
 
We volgen de rode route tussen twee veengebieden door. Rechts het gebied genaamd Borkoviště, wij volgen hierna de groene route, maar slaan even verder eerst linksaf naar het hoogveen- en moerasgebied Vrchoviště. Via een mooi houten pad bereik je het veen.
tryiseriny15.jpg

Venen worden gekenmerkt door een groot aantal meren, vijvers en watertjes, hoogveen wordt gevormd op moerassige grond boven de grondwaterspiegel. Op de kaart zie je de vele gebieden die misschien nog wel meer de moeite waard zijn, wij wandelen nu door het gebied gemarkeerd met nr 2.
mapveen.jpg

tryiseriny16.jpg tryiseriny17.jpg Veenpluis
Aan het einde van het pad heb je een afgeschermd uitzichtpunt over dit veengebied. Dat er sprake is van langdurige droogte is ook hier te zien, de plassen op het veen zijn zo goed als opgedroogt, we zien een plek waar een varken zich prima thuis zou voelen, één grote modderpoel.
tryiseriny18.jpg

Ook voor vliegen is het een paradijsje. In de grijze massa ontstaan vele rode stippen, het is de ontluikende zonnedauw. De zonnedauw komt, zoals veel vleesetende planten, voor in veengebieden en moerassen. De plant vangt kleine insecten met zijn bladeren die voorzien zijn van klierharen waarop aan het uiteinde een druppeltje kleverige afscheiding zit (de 'dauw'). Als een vliegje op het blad landt kleeft het vast, het blaadje rolt zich vervolgens langzaam op om de prooi te verteren. Wij voelen voorzichtig met een voet hoe drassig de grond nog is, voldoende om er (diep) in weg te zakken.
tryiseriny19.jpg Zonnedauw

Ondanks de grote ecologische ramp die hier in de 80er jaren plaats vond en waardoor een groot deel van de natuur verloren is gegaan, is de parel, het moeras- en veengebied, intact gebleven.

De ecologische ramp werd veroorzaakt door de socialistische industrialisering die met minachting voor het milieu voor veel luchtverontreiniging zorgden. (Zure regen)
Het bos is hierbij grotendeels verwoest. De uitlopers van het gebied werden ook nog eens getroffen door een invasie van schorskevers. De meeste sparren die we nu zien zijn dus nog geen 30 jaar oud en er worden nu nog steeds nieuwe bomen aangeplant om het oorspronkelijke bos te herstellen.
tryiseriny20.jpg

*Wordt vervolgd
 
We lopen hetzelfde pad terug om de groene route, tegen de klok in, te nemen. (Bij educatiebord nr.13)
Geen drassig veen maar prachtige wandelpaden langs idyllische, kraakheldere beekjes, die letterlijk en figuurlijk van onschatbare waarde zijn want in het verleden zijn hier misschien wel de meest waardevolle saffieren van Europa gevonden.
tryiseriny22.jpg

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de beek waar de meeste stenen werden gevonden Safírový potok is genoemd. (saffier beek)
tryiseriny23.jpg tryiseriny24.jpg
Zo rond de 16e eeuw vestigden zich hier goudzoekers uit Italië maar ook de rijke adellijke families zoals Smiřičtí ze Smiřic (oa bekend van het grote kasteel op het plein in Jičín) op zoek naar goud en edelstenen. Er ontstonden lange en bloedige conflicten tussen diverse partijen. Naast “gewone” saffieren zijn er ook andere waardevolle edelstenen gevonden: de nog zeldzamere robijnen en leukosaffieren.
Leukosaffier.jpg *Leukosaffier, gevonden in Safírový potok
En tot vandaag kan men hier nog steeds deze waardevolle edelstenen vinden alleen is het pannen ten strengste verboden.
tryiseriny26.jpg Safírový potok
Wij kijken regelmatig in het water tijdens de wandeling, niet voor de stenen maar voor de vele forellen die tegen de stroming van de beekjes in zwemmen en regelmatig even hun bek boven water steken om een vlieg of spin te vangen.
tryiseriny25.jpg
Je zou de forellen bij wijze van spreken zo met je handen kunnen pakken. Naast de (levende) schatten in het water zijn er op de oevers ook bijzonderheden te vinden zoals de grindwolfspin. Deze zeldzame en beschermde spin leeft op het zandgrind langs de oevers van de watertjes in dit gebied.
wolfspinArctosacinerea.jpg *

*Wordt vervolgd
 
Ik maak het ene na het andere kalenderplaatje zonder dat ik er enige moeite voor hoef te doen om ze te zoeken.
tryiseriny27.jpg
We nemen uitgebreid de tijd om te genieten van deze bijzondere omgeving en dan ontdek je na een poosje pas dat de gastvrije steen waar je op zit behoort tot een fundament wat waarschijnlijk vroeger eens een woning was.
tryiseriny28.jpg
We komen weer aan bij de rode route en naderen het dorp waar we iets koels bestellen bij Panský dům.
tryiseriny29.jpg tryiseriny30.jpg
Het zal inmiddels zo’n 25 graden zijn en we lachen om het feit dat we drie dagen geleden nog een hele dag in een dikke laag sneeuw zaten. In de verte zien we bouda Szrenica (links) en Sněžne jamy, beiden op Pools grondgebied en al eerder vermeld in de wandeling naar Vrbatova bouda. Ons volgende doel is nu een rondje te wandelen rond de basaltkegel Bukovec.

Misschien ook nog wel interessant om te vermelden, sinds 2009 is het hele gebied rond de moerasvenen uitgeroepen tot een “oblast tmavé oblohy”, de ”Izera dark sky park”, een “donkere hemel gebied”. Dat betekent een (bijna) niet bewoond gebied die ook nog eens ver van grote plaatsen verwijderend moet zijn, weinig tot geen lichtvervuiling dus. Dat dit gebied bovendien ook nog eens ingesloten is door bergruggen maakt natuurlijk waarom het een perfecte omgeving is voor een “dark sky park”. Best bijzonder als je leest dat er op de hele wereld slechts ruim 20 van deze gebieden aangewezen zijn, waarvan de meesten zich in Canada bevinden. Voor het kijken naar een perfecte sterrenhemel in een wolkenloze nacht is dit “the place to be”. In samenwerking met het Poolse gedeelte worden er regelmatig sterren observatie avonden gehouden. Op onderstaande foto van de Nasa is het (omlijnde) donkere hemel gebied op de Pools-Tsjechische grens goed te zien. Ons huis staat zelf ook aan de rand van een vrij donker gebied, het gebied links onder Rokytnice nad Jizerou. Sterren kijken doen wij dus lekker vanuit onze eigen tuin.
Nasaizeradarkskyeu.jpg

Bukovec, één van de hoogste basaltbergen van Europa, kent drie wandelpaden. Wij pakken de middelste die halverwege rond de basalt loopt. Ook hier weer een mooi uitzicht over het dorp en Upolínová louka (kogelbloemweide).
tryiseriny31.jpg
Het eerste huis rechts, waar we hier op het dak kijken, is een oude mooie gerenoveerde boerderij van de rijke, of misschien wel de rijkste man van Tsjechië, de zakenman Petr Kellner. Hij kwam nog niet zo lang geleden in het nieuws door de aanleg van een landingsplaats voor zijn helikopter.
petrkellner2.jpg *Landingsplaats naast het huis van Petr Kellner.

*Wordt vervolgd
 
We logeren nu in Pansky dum, de omgeving is hier schitterend. We genieten van de ondergaande zon en de serene rust. Morgen gaan we enkele plaatjes van dichtbij bekijken.
 
Een belangrijke factor die het landschap rond Jizerská heeft gevormd is het klimaat, dat tot de zwaarste in Centraal-Europa behoort. De gemiddelde temperatuur op het plateau is slechts 3,5 ° C, met extreme vorst tot wel -40 ° C. (In de winter van 1940 was het record -42 ° C). Uitzonderlijk is ook de neerslag maar dat geldt voor het gehele IJzergebergte. Het gemiddelde in de uitlopers van de bergen is meer dan 1000 mm en in de hoogste posities bijna 1700mm. Geen wonder dat het IJzergebergte ook wel “de pot van Europa” wordt genoemd. Neerslag in de vorm van sneeuw ligt hier ongeveer 150 dagen per jaar, een hoogte van 2 meter is heel normaal.
tryiseriny32.jpg
En boven dit vlakke landschap toornt eenzaam basaltheuvel Bukovec in een kleed van beukenbomen. Voor wie hier eens gaat wandelen, neem niet alleen de middelste route zoals wij deden maar pak halverwege de bovenste route die je over de heuvel leidt. Het uitkijkplatform die boven de voormalige steengroeve is gebouwd biedt namelijk een prachtig uitzicht op de IJzergebergte, de Tsjechische en Poolse delen van het Reuzengebergte en naar de berg Smrk en het dorp Jizerka.
tryiseriny33.jpg
De basalt heeft een rijke bodem en is de leefomgeving van geselecteerde en uiterst zeldzame vegetatie die je nergens anders vindt in het IJzergebergte. Hoewel de beukenpopulatie in het verleden talrijker was heeft de heuvel nog een mooi beukenbos waar het zijn naam dus ook aan te danken heeft, buk =beuk.
Het bos is soms dicht en het pad smal maar zo af en toe gunt het ons een blik over de omliggende heuvels en bergen, ooit het domein van de beer en de wolf.
Volgens de educatieborden is deze basalt nog steeds het domein van de vuursalamander, de ruigpootuil en de wilde orchidee, wij zien helaas geen van drieën tijdens onze wandeling. Wel mooie andere bloemen als de blauwe monnikskap of mestkevers die ijverig aan het werk zijn.
monnikskap.jpg
De kale basaltwand van de oude steengroeve wordt bewoont door longkruid. Basalt wordt in Nederland veel gebruikt voor dijkbekleding omdat de zuilen perfect in elkaar passen.
tryiseriny34.jpg
En wie denkt dat het slechts een grijze gestolde lavamassa is heeft het mis, het kan verschillende mineralen bevatten. Bukovec bevat naast basalt onder andere ook het stollingsgesteente olivijn-nefiliet wat sterk lijkt op basalt, alleen hierin bevindt zich het mooie olivijn mineraal.
olivijn.jpg
Vanaf de steengroeve is het nog maar 500 meter naar pralouka Mořina, de plek waar onze auto staat. We hebben een bijzonder stuk natuur van Tsjechië mogen aanschouwen, weer een hele mooie ervaring rijker en we genieten nog na van het mooie uitzicht richting de piste van Harrachov en het achterliggende Reuzengebergte.
tryiseriny35.jpg
 
We logeren nu in Pansky dum, de omgeving is hier schitterend. We genieten van de ondergaande zon en de serene rust. Morgen gaan we enkele plaatjes van dichtbij bekijken.
Hey leuk Nancy! Ik was binnen bij Panský dům, mooie nette toko! Wij hebben een groot gedeelte van het gebied niet gezien maar we gaan vast weer een keer, er is alleen zoveel moois te zien in Tsjechië. :D
Ik denk trouwens dat het veengebied Borkoviště ook de moeite waard is. Gaat Erik wellicht nog de Pytlácké kameny beklimmen. ;) Have fun!
 

Pelhřimov

Donateur
Ja, ik loop gelukkig alweer een tijdje zonder krukken en ben al maanden elke dag 3 kwartier aan het wandelen met de hond van onze nieuwe buren. Verder ga ik nog 3x per week een uurtje trainen onder begeleiding van de fysiotherapeut. Dus mijn conditie is inderdaad een stuk vooruit gegaan. Daarom heb ik me ook voorgenomen om volgende week wat van jullie wandelingen te gaan lopen.
Een wandeling met jullie lijkt me ook heel gezellig.
 
Bovenaan