Ad Verschoor
Donateur
Frysk Orkest - 70 jaar geschiedenis
De geschiedenis van het Frysk Orkest is niet die van het orkest alleen. Er kwamen, zeker vanaf de jaren zestig, veel buitenlanders bij het orkest spelen. Dat waren vooral Oost-Europeanen, en dan met name Tsjechen.
Ze arriveerden begin 1968, vlak voor het einde van de Praagse Lente, de korte periode waarin het toenmalige Tsjechoslowakije experimenteerde met een ‘communisme met een menselijk gezicht'. Hoornist Oldrich Milek, cellist Jiri Prchal, en andere Tsjechen. Ze drukten, samen met hun landgenoten, de dirigenten Libor Pešek en Vladimir Valek, hun stempel op het Frysk Orkest. Volgens Milek werd Pešek zelfs naar Leeuwarden gehaald nadat hij hem bij directeur Henk Smink had getipt. ,,Ik schreef zijn naam op een sigarettenpakje. En Valek komt uit hetzelfde dorp als ik. Dat was een prettige verrassing.''
Toen Oldrich Milek besloot in Nederland te blijven, kwam hij ook buiten Friesland in het nieuws, zoals hier in het Nieuwsblad van het Noorden.
Smink reisde persoonlijk met dirigent Alfred Salten naar Praag om de musici te selecteren. Het was lastig om in Nederland aan mensen te komen die voldeden, zegt hij. ,,Goeien koenen wy net krije, mar út Tsjechië wol.''
Milek herinnert zich zijn eerste voorspeelbeurt, op het kantoor van het ‘Socialistische impresariaat Prager Konzert'. Nederland kende hij al van een eerdere tournee met het Kamerorkest van Praag. ,,Ik vond het een prachtig land, en onze leraar op de muziekacademie had eerder gezegd: doe goed je best, dan hebben ze in het Westen wel plek.''
Tsjechoslovakije wilde mensen alleen in het rijke Westen laten werken als ze ook 20 procent van hun inkomsten aan de staat afdroegen. Het arbeidscontract was bovendien maar drie jaar geldig. Toen het zover was, riep ‘Praag' meteen alle musici terug, een groot probleem voor Smink, die naar Praag ging om het probleem op te lossen. ,,Dan kaamst dêr yn Praach te sitten mei in hufter fan in fint. Wiest staatsfijân nûmer ien.''
Milek had ook geen trek om terug te gaan. Friesland beviel hem uitstekend. ,,We gingen concerten geven op de Waddeneilanden en ik kwam uit de binnenlanden. Het was iets onbekends en ik vond het prachtig. Ik herinner me dat ik soleerde bij het hoornconcert van Saint-Saëns, in Hollum, bij zonsondergang. Het was zo mooi, ik had geen enkele last van zenuwen. De volgende dag voeren we met windkracht tien naar Schiermonnikoog. Ik werd hartstikke zeeziek. Ik heb het concert kunnen spelen op een slok beerenburg.''
Toen de hoornist voor de keuze stond of hij moest terugkeren, hielp Smink een handje: ,,Blijf maar.'' Behulpzaam was ook een optreden met het blaasorkest van de Leeuwarder politie. ,,Een man van de vreemdelingendienst zei toen tegen me: niks zeggen. Over twee jaar kun je Nederlander worden.'' Milek bleef, maar betaalde een prijs. ,,In Tsjechoslowakije was het illegaal om een tweede nationaliteit aan te nemen. Wist ik veel. Maar daardoor ben ik 24 jaar niet in Tsjechië geweest. Anders was ik de gevangenis ingegaan. Pas achteraf ontdek je dat zo'n besluit heel groot is.''
Zo'n celstraf was niet denkbeeldig. Smink heeft eens een violist uit een Tsjechoslowaakse bajes moeten halen. ,,Dy hie in radio it lân ynsmokkele. ‘Ein Problem, Herr Smink', seinen se by Prager Konzert. Hy siet yn Teplice yn de finzenis. Ik dêrhinne om te praten mei in amtner. ‘Nein, Herr Smink, er is leider nicht da.' No, dan wachtsje ik wol, tocht ik. Blykte dy man him gewoan te ferskûljen op syn keamer, dus ik gean troch, no. Dat waard in reuze hertlik petear, mei slivovitz derby.'' Smink kreeg zijn violist uiteindelijk terug.
Milek woont met zijn vrouw nog steeds in Leeuwarden, hij is de grootvader van hoorntalent Libor van den Boom. Hij bleef tot het einde van het Frysk Orkest in 1989, maar had ondertussen ook carrière gemaakt als conservatoriumleraar bij de Muziekpedagogische Academie. Een van zijn leerlingen was de vermaarde hoornist Jacob Slagter. ,,De kroon op mijn werk'', zegt Milek. Hij koos ervoor om zich op het opleiden van jongeren toe te leggen. ,,Dat was nog een belangrijke reden om te blijven. Er is zoveel blaastalent in Friesland.'' Toen de MPA werd opgeheven, kreeg hij werk in Groningen, Zwolle en Den Haag. ,,Maar we zijn hier gebleven. Tsjechië heb ik nooit gemist, maar ik voelde me in Friesland meteen thuis.''
Bron: lc.nl
[EDIT] Bericht ingekort; uitgebreid stuk tekst verwijderd dat geen betrekking heeft op Tsjechië.
De geschiedenis van het Frysk Orkest is niet die van het orkest alleen. Er kwamen, zeker vanaf de jaren zestig, veel buitenlanders bij het orkest spelen. Dat waren vooral Oost-Europeanen, en dan met name Tsjechen.
Ze arriveerden begin 1968, vlak voor het einde van de Praagse Lente, de korte periode waarin het toenmalige Tsjechoslowakije experimenteerde met een ‘communisme met een menselijk gezicht'. Hoornist Oldrich Milek, cellist Jiri Prchal, en andere Tsjechen. Ze drukten, samen met hun landgenoten, de dirigenten Libor Pešek en Vladimir Valek, hun stempel op het Frysk Orkest. Volgens Milek werd Pešek zelfs naar Leeuwarden gehaald nadat hij hem bij directeur Henk Smink had getipt. ,,Ik schreef zijn naam op een sigarettenpakje. En Valek komt uit hetzelfde dorp als ik. Dat was een prettige verrassing.''
Toen Oldrich Milek besloot in Nederland te blijven, kwam hij ook buiten Friesland in het nieuws, zoals hier in het Nieuwsblad van het Noorden.
Smink reisde persoonlijk met dirigent Alfred Salten naar Praag om de musici te selecteren. Het was lastig om in Nederland aan mensen te komen die voldeden, zegt hij. ,,Goeien koenen wy net krije, mar út Tsjechië wol.''
Milek herinnert zich zijn eerste voorspeelbeurt, op het kantoor van het ‘Socialistische impresariaat Prager Konzert'. Nederland kende hij al van een eerdere tournee met het Kamerorkest van Praag. ,,Ik vond het een prachtig land, en onze leraar op de muziekacademie had eerder gezegd: doe goed je best, dan hebben ze in het Westen wel plek.''
Tsjechoslovakije wilde mensen alleen in het rijke Westen laten werken als ze ook 20 procent van hun inkomsten aan de staat afdroegen. Het arbeidscontract was bovendien maar drie jaar geldig. Toen het zover was, riep ‘Praag' meteen alle musici terug, een groot probleem voor Smink, die naar Praag ging om het probleem op te lossen. ,,Dan kaamst dêr yn Praach te sitten mei in hufter fan in fint. Wiest staatsfijân nûmer ien.''
Milek had ook geen trek om terug te gaan. Friesland beviel hem uitstekend. ,,We gingen concerten geven op de Waddeneilanden en ik kwam uit de binnenlanden. Het was iets onbekends en ik vond het prachtig. Ik herinner me dat ik soleerde bij het hoornconcert van Saint-Saëns, in Hollum, bij zonsondergang. Het was zo mooi, ik had geen enkele last van zenuwen. De volgende dag voeren we met windkracht tien naar Schiermonnikoog. Ik werd hartstikke zeeziek. Ik heb het concert kunnen spelen op een slok beerenburg.''
Toen de hoornist voor de keuze stond of hij moest terugkeren, hielp Smink een handje: ,,Blijf maar.'' Behulpzaam was ook een optreden met het blaasorkest van de Leeuwarder politie. ,,Een man van de vreemdelingendienst zei toen tegen me: niks zeggen. Over twee jaar kun je Nederlander worden.'' Milek bleef, maar betaalde een prijs. ,,In Tsjechoslowakije was het illegaal om een tweede nationaliteit aan te nemen. Wist ik veel. Maar daardoor ben ik 24 jaar niet in Tsjechië geweest. Anders was ik de gevangenis ingegaan. Pas achteraf ontdek je dat zo'n besluit heel groot is.''
Zo'n celstraf was niet denkbeeldig. Smink heeft eens een violist uit een Tsjechoslowaakse bajes moeten halen. ,,Dy hie in radio it lân ynsmokkele. ‘Ein Problem, Herr Smink', seinen se by Prager Konzert. Hy siet yn Teplice yn de finzenis. Ik dêrhinne om te praten mei in amtner. ‘Nein, Herr Smink, er is leider nicht da.' No, dan wachtsje ik wol, tocht ik. Blykte dy man him gewoan te ferskûljen op syn keamer, dus ik gean troch, no. Dat waard in reuze hertlik petear, mei slivovitz derby.'' Smink kreeg zijn violist uiteindelijk terug.
Milek woont met zijn vrouw nog steeds in Leeuwarden, hij is de grootvader van hoorntalent Libor van den Boom. Hij bleef tot het einde van het Frysk Orkest in 1989, maar had ondertussen ook carrière gemaakt als conservatoriumleraar bij de Muziekpedagogische Academie. Een van zijn leerlingen was de vermaarde hoornist Jacob Slagter. ,,De kroon op mijn werk'', zegt Milek. Hij koos ervoor om zich op het opleiden van jongeren toe te leggen. ,,Dat was nog een belangrijke reden om te blijven. Er is zoveel blaastalent in Friesland.'' Toen de MPA werd opgeheven, kreeg hij werk in Groningen, Zwolle en Den Haag. ,,Maar we zijn hier gebleven. Tsjechië heb ik nooit gemist, maar ik voelde me in Friesland meteen thuis.''
Bron: lc.nl
[EDIT] Bericht ingekort; uitgebreid stuk tekst verwijderd dat geen betrekking heeft op Tsjechië.
Laatst bewerkt door een moderator: