Wandelen in het Reuzengebergte deel 5: Paseky nad Jizerou

Welkom op Tsjechie.net

Het Tsjechisch Forum, in een nieuw jasje!

Paseky nad Jizerou, dorp van vergeten patriotten
Mapa paseky.jpg
(nb: We hebben de paarse en groene route enigszins kriskras gevolgd omdat we in eerste instantie niet vonden wat we zochten.)

Op de grens van het IJzer- en Reuzengebergte ligt Paseky nad Jizerou, een idyllisch gelegen dorpje met kleine houten huisjes die zich vastklampen aan de heuvelrug Příchovický hřeben. Het ligt zo’n 6,5 kilometer vanaf Vysoké nad Jizerou en ongeveer honderd kilometer ten noordoosten van Praag. Het laagste punt is het niveau van de rivier de Jizera (476m) en het hoogste punt is Bílá skála (964 meter). Paseky heeft een de rijke historische muzikale traditie en bezit mooie oude volksarchitectuur. Het dorp is waarschijnlijk opgericht in de 16e eeuw, de oudste bewaard gebleven documenten dateren van 1654. Zo rond die tijd werden er in Makov, het oudste deel van Paseky, glasfabriekjes opgezet.
IMG_Paseky 1.jpg Makov, het oudste deel van Paseky
In een ander deel van Paseky, genaamd Havírna, vond men nog zichtbare sporen van het delven van zilver op traditionele wijze. Door het kappen van bos ten behoeve van de glasfabriekjes en boerderijen met weefgetouwen, begonnen er steeds meer open plekken te verschijnen - vandaar dat het dorp de naam Paseky kreeg, wat –open plekken- betekent. Het dorp telde de meeste inwoners in het jaar 1869, 212 woningen met 1710 inwoners. Na het verdrag van Munchen, in 1938, werd Paseky onderdeel van Sudetenland. Hoewel de inwoners na de oorlog niet meededen aan de massale uitdrijving van de Duitsers was er na deze massale uitdrijving wel een heel groot verlies aan permanente bewoners. Momenteel zijn dit er ongeveer 250, veel huizen zijn niet meer permanent bewoond. In 1979 werd de school gesloten. Huizen raakten in verval maar het unieke karakter van het dorp is behouden gebleven, het wordt voor een groot deel bepaald door de oorspronkelijke landelijke architectuur. Schrijver Karel Vaclav Rais werd in de 19e eeuw geïnspireerd door de lokale land en zijn mensen en schreef over het leven in Paseky zijn bekendste roman, " De vergeten patriotten".
Het noordelijk gebied rond het dorp is gelegen in het beschermd nationaal park, de KRNAP, het zuidelijk deel valt onder CHKO Jizerské hory.
Van de prachtige berglandschap huisjes, de zogenaamde roubenky, met hun typische decoraties, zijn er diverse bewaard gebleven. Ze zijn van het vysoké type, eenvoudige lay-out maar rijkelijk versierd. Ook de oude molen staat in Makov. Vele zijn opgenomen in het register van culturele monumenten.
De specifieke schoonheid van de roubenka’s vloeien voort uit hun natuurlijke samensmelting met het omringende landschap, de oorspronkelijke charme van volkskunst en de ambacht van deze specifieke bouw.
DSC_Paseky-2.jpg DSC_Paseky-3.jpg Nr.94
Roubenka nr. 94 is ongetwijfeld één van de beroemdste gebouwen van volks architectuur in het Reuzengebergte. Het heeft een prachtige brede gevel met een” kočičí procházkou”, een zogenaamde kattenloop. Nr. 94 heeft zelfs een dubbele kattenloop. Kenmerk nr. 2: op het dak golven van gesmolten teer. Bijzonder…lelijk vonden wij.
DSC_Paseky-4.jpg ..dubbele kattenloop..
DSC_Paseky-5.jpg ..golven van teer op het dak..
Beiden bepalen wel de authentieke expressie van het huis maar er is nog derde bijzonder kenmerk. De hoekverbindingen zijn versierd met witte kruisjes, (Ondřejská) vergezeld met puntjes. De versieringen zijn nog in originele staat, 19e eeuws. Deze originele versieringen, deze kenmerken zijn zeldzaam en verdienen aandacht en bescherming.
DSC_Paseky-6.jpg

Wordt vervolgd
 

Ad Verschoor

Donateur
Lina, laat geplaatst en vroeg gelezen. Dit zijn voor mij de verhalen waar we het voor doen. Geschiedenis, cultuur, wandelingen, reizen, wetenswaardigheden, foto's, enz.,enz. Overigens deel 5 suggereert dat er meer delen zijn, of moeten die nog komen? Bedankt voor je verhaal. Het is faaaaantaaaaaastisch !
 
Bedankt hoor Ad, leuk dat er meer mensen enthousiast zijn over de cultuur en geschiedenis van Tsjechië.
Je hebt vast al meerdere wandelingen gelezen! Kijk maar eens
hier of
hier of
hier of
hier of
hier
en dan mis ik er nog een paar. Het kan nog gemakkelijker, je vind ze gewoon geordend per regio terug op onze privesite, jou wel bekend. ;)
 
Dat is leuk Jeanne! De schilderkunst wordt wel eens vergeleken met de uitbundige schilderingen in het Slowaakse dorp Čičmany maar heeft er niets mee te maken. ( Mochten we ooit daar in de buurt zijn dan zullen we er zeker gaan kijken.)De schilderingen in Paseky kwamen vroeger meer voor in het Reuzengebergte, ongeveer tussen de lijn Jilemnice tot net voorbij Paseky.
Čičmany1.jpg Čičmany2.jpg Čičmany

(Foto's afkomstig van www.panoramio.com)
 

kuurgast

Donateur
Lina fijn om weer een wandelverslag van jullie te lezen. :top: Čičmany ben ik geweest maar vond het een te strak stil monumentendorp. Jammer dat in Paseky de huizen niet meer allemaal permanent bewoond worden en zo ook een doods monumentendorp aan het worden is. :(
 
Paseky is zeer uitgestrekt maar het dorp is alles behalve doods hoor Kuurtje. :) Het toeristenseizoen is heel lang en ook in de zomer is er van alles te doen. In deze tijd zijn er enkele grote festiviteiten, oa een zeer bekend muziekfestival, maar ook vaak fiets- en hardloopwedstrijdenwedstrijden etc. Er is nog een goed lopende hospoda annex restaurant waar je een breed scala van echte Tsjechische menu's hebt. Als dat ook allemaal zou verdwijnen wordt het andere koek. :(
 
We lopen een stukje langs de beek Makovský potok. Erg mooi hoe de natuur zijn eigen kunstwerken creëert, dat verveelt nooit, iedere dag is het immers weer anders. Aan deze beek ligt ook de watermolen, Makovský mlýn, die een bezoekje waard lijkt te zijn.
DSC_Paseky-7.jpg DSC_Paseky-8.jpg
Wij komen niet tot aan de molen maar slaan eerder af naar boven want daar staat de minstens zo waardevolle18e eeuwse school, “Na Obci”. De school is gelegen op een mooie locatie in hetzelfde oudste deel van Paseky, Makov. Het zeldzame monument van volksarchitectuur is gemeentelijk eigendom, onbewoond en nodig toe aan renovatie.
DSC_Paseky-9.jpg IMG_Paseky-10.jpg
Er zijn gedeeltelijk reparaties uitgevoerd om in ieder geval het gebouw van de ondergang te behouden. Het dorp, dat zich absoluut bewust is van zijn verantwoordelijkheden en mogelijkheden, heeft jammer genoeg al moeite met de financiering van de kosten voor de noodreparaties.
Paseky-11.jpg metelka.jpg Metelka
Het was op deze school waar Josef Šimůnek en Věnseslav Metelka ooit begonnen met ordelijk onderwijs, tot 1791 werd er nog in verschillende huizen onregelmatig en privé onderwijs gegeven. Deze twee mannen hadden niet alleen een belangrijke bijdrage in de culturele ontwikkeling van Paseky. Op het moment van nationale heropleving was de Duitse taal was dominant. Deze pioniers van de nationale heropleving besloten om de Tsjechische taal terug te brengen. Zij schreven geschiedenis door het vaststellen van regels voor de Tsjechische grammatica. In mijn ogen hadden ze het iets gemakkelijker mogen maken. ;)

Wordt vervolgd
 
Josef Šimůnek gaf zijn nalatenschap aan de gemeente, waardoor het huis annex school nr.90 “Na Obci” werd genoemd, wat -aan de gemeente- betekent.
DSC_Paseky-12.jpg Paseky-13.jpg
De school heeft ook eenzelfde enkele "katzenspaziergänge", oftewel een kattenloop. Het gebouw is, samen met naastgelegen monumentale linde en een barokke standbeeld van Jan Nepomuk, uiteraard een cultuurmonument.
DSC_Paseky-14.jpg DSC_Paseky-15.jpg
DSC_Paseky-16.JPG Jan Nepomuk
In het museum komen we de naam Věnceslav Metelka wederom vaak tegen. Metelka, hoogbegaafd en uitstekende instrumentalist, werd leider en organisator van het muzikale en theatrale leven. Hij gaf niet alleen les in het spelen op diverse snaarinstrumenten maar werd ook een gewild vioolbouwer in de regio en oprichter van de eerste vioolschool in het Reuzengebergte. Menig student schopte het ver en stak de grens over, oa. Josef Vedral, die zich vestigde in den Haag. Ook zijn drie kinderen waren uitstekende vioolbouwers. Helaas stierven ze allemaal erg jong, TBC had het gezin getroffen. Er is nog steeds een vioolbouwer direct verbonden met Věnceslav Metelka, Jan Spidlen. De populaire jonge Tsjechische violist, Pavel Sporcl, speelt een instrument gemaakt door Jan Spidlen.
Vanwege zijn muzikale verleden is het dorp ieder jaar een weekend in augustus gevuld met muzikanten en is het niet ondenkbaar dat je oog in oog zou kunnen staan met een markant of beroemd violist.


Wordt vervolgd
 
DSC_Paseky-17.jpg
We gaan het pad naar boven richting de kerk, het museum en een kroeg waar we later nog iets nuttigen.
Alle drie staan op steenworp van elkaar.
IMG_Paseky-18.jpg In 1958 werd in de voormalige pastorie het museum gerealiseerd en opgedragen aan Věnceslav Metelka. Het heeft diverse exposities over het leven en werk van de bewoners in vroegere tijden. Je kunt niet zomaar binnen wandelen, de deur is op slot. Na een druk op de bel horen we iemand de trap af komen, een vriendelijke dame doet open. Gewapend met een Duitstalige omschrijving geven we onszelf, als enigste bezoekers, een rondleiding door het pand. Enkele vitrines met koralky trekken mijn aandacht.
IMG_Paseky-19.jpg
Uiteraard is er ook een kamer over de geschiedenis van Metelka en zijn leerlingen, compleet met violen en andere snaarinstrumenten, welke ooit gemaakt zijn in Paseky.
IMG_Paseky-20.jpg IMG_Paseky-21.jpg IMG_Paseky-22.jpg
Het museum is niet super groot dus ook de gangen worden benut voor het uitstallen van museumstukken zoals oude ski’s en een mooie slee. Aan de muur tientallen foto’s uit de oude doos met daarop bruidsparen. De twee weefgetouwen in het volgende kamertje, bekende gezichten tot aan het einde van de 19e eeuw, worden nog steeds zo af en toe gebruikt.
IMG_Paseky-23.jpg

Wordt vervolgd
 
Momenteel loopt er in het museum een tijdelijke expositie genaamd “Velké prádlo”, over het wassen, strijken en mangelen in grootmoeders tijd. De uitstalling van de ouderwetse “lingerie” geeft mij aanleiding tot het schieten van romantische plaatjes.
ondergoed.jpg ondergoed2.jpg
De expositie loopt nog tot 24-04-2011. Het museum, ook “Het monument voor de vergeten patriotten” genoemd, staat naast de kerk.

IMG_5094.jpg
Deze kerk, de St.Vaclav, is een barokke kerk met zeldzame rococo altaar. De kerk werd gebouwd in 1787-1789 en is niet veranderd sinds de bouw. Wie de horizontale lijnen volgt in de kerk: het oog bedriegt niet, de kerk is enigszins verzakt lijkt het, of met opzet zo gebouwd? Het rococo-interieur dateert uit de tweede helft van 18e eeuw. Het hoofdaltaar met twee zijaltaren en de preekstoel komen uit een gesloten kerk in Stara Boleslav. Het schilderij van St.Wenceslav op het hoofdaltaar is gemaakt door Vojtech Bartunek in 1886.
De kerk St. Vaclav2.jpg De kerk St. Vaclav.JPG
Aan de voorzijde van de kerk staan twee monumentale lindebomen uit 1881.
 
Aan de zuidkant van de kerk een kruis uit 1811 en de begraafplaats met een unieke stenen muur en nog een kostbare, barokke kruis uit 1825.
IMG_5034.jpg IMG_5036.jpg

Vanaf het kerkhof heeft men een prachtig uitzicht richting de westelijke top van het Reuzengebergte. Kunsthistoricus Václav Štech markeerde deze begraafplaats al eens als de begraafplaats met het mooiste uitzicht van Tsjechië.
Wij begrijpen wel waarom.
IMG_5103.jpg

Tijd om de inwendige mens te verwarmen, op naar de hospoda, cq restaurant en pension "Na Buďárce". We hebben er nu een paar keer gegeten, je vindt hier nog echte typische Tsjechische gerechten en het is er gezellig. Veel producten op de kaart zijn van ecologische boeren uit de buurt!
restaurant Na Budáce.jpg

Paseky nad Jizerou, in de winter geliefd vanwege zijn skipistes maar minstens zo mooi is een bezoek in de zomer. Geniet van de uitzichten, de weiden op de helling welke zijn gevuld met wilde bloemen, luister naar het geluid van krekels of af en toe het geloei van grazende koeien.
Wie ooit eens wandelt in deze vallei, tussen de verspreide huisjes door, zal merken dat het dorp nog een bijzonder kenmerk heeft, er staan geen hekken tussen de percelen.

“Hekken zijn als een symbool voor mensen die zich erachter verschuilen, ze zijn niet geïnteresseerd in wat er buiten leeft,” zegt één van de dorpsbewoners.
Tegenwoordig zul je niet veel dorpen meer vinden die dit kenmerk dragen. Zelfs in de tijd van Venceslav Metelka konden de inwoners het hier goed met elkaar vinden. En hoewel de huisjes ver van elkaar lagen ging men altijd bij elkaar op bezoek. Ons bezoek aan dit idyllisch gelegen dorp was zeker de moeite waard.
IMG_5106.jpg

Einde

Bron: http://www.paseky.cz/kultura.php
http://krkonose.krnap.cz/
 

kuurgast

Donateur
Metelka, hoogbegaafd en uitstekende instrumentalist, werd leider en organisator van het muzikale en theatrale leven. Hij gaf niet alleen les in het spelen op diverse snaarinstrumenten maar werd ook een gewild vioolbouwer in de regio en oprichter van de eerste vioolschool in het Reuzengebergte. Menig student schopte het ver en stak de grens over, oa. Josef Vedral, die zich vestigde in den Haag.
@Lina er is nieuws!!! Het museum heeft de inventaris van Josef Vedral zijn werkplaats uit Den Haag gekregen!!!
Volgend jaar zal dat tentoongesteld worden in het museum van Paseky nad Jizerou.
Bron hradec.idnes.cz.
 
Bovenaan