Persvrijheid onder druk

Welkom op Tsjechie.net

Het Tsjechisch Forum, in een nieuw jasje!

kuurgast

Donateur
World Press Day daling persvrijheid in Tsjechië.

rsf_2018.jpg


3 Mei was het World Press Day.
In 1993 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties 3 mei uitgeroepen tot dag van de persvrijheid.
Verslaggevers Zonder Grenzen evalueert jaarlijks de situatie van de journalistiek in 180 landen.
Groeiende vijandigheid tegenover journalisten die openlijk worden aangemoedigd door politieke leiders is een van de hoofdthema's van de wereldwijde persvrijheidsindex van Reporters Without Borders van dit jaar. En dat is een van de factoren die ook verantwoordelijk is voor de dramatische daling van Tsjechië in de ranglijst.
Tsjechië zakt elf plaatsen naar beneden in de index van RSF: van de 23ste plaats in 2017 naar de 34ste in 2018.
De Tsjechische president Milos Zeman – die in januari werd herkozen voor een tweede termijn – stelde voor om “journalisten te liquideren”, noemde ze "rotzakken" en "hyenas", en verscheen op een persconferentie met een nep-Kalashnikov waarop het woord "journalisten" stond geschreven, volgens het RSF-rapport.
Hoofd van het Tsjechische syndicaat van journalisten: veranderende structuur van media-eigendom ondermijnt de persvrijheid Het grootste probleem is de veranderende eigendomsstructuur in de media. In de jaren negentig waren de meeste beleggers in de media buitenlandse investeerders, vooral uit Duitsland, maar met de economische crisis en de dalende inkomsten uit de mediatak vertrokken de buitenlandse investeerders en werden ze vervangen door Tsjechische investeerders. Het beste voorbeeld hiervan is het bezit van de toonaangevende kranten van het land, zoals Lidové noviny en Mladá fronta Dnes, die nu behoren tot premier Andrej Babiš. Natuurlijk zitten zijn troeven nu in een trustfonds, maar vooral in het afgelopen jaar zijn er opnamen naar voren gekomen die de leidende politicus van het land de inhoud van die kranten heeft beïnvloed. Bron oa radio.cz/en.
 

Ad Verschoor

Donateur
Onafhankelijke pers dreigt te verdwijnen in Slovakije

Na inperking van de persvrijheid in Polen en Hongarije staat nu ook Slovakije negatief in de schijnwerpers. De moord op een onderzoeksjournalist en de behandeling van een Tsjechische journaliste door de Slovaakse politie leiden tot hevige kritiek.

57508_108052_EKEoiU.jpg


De Slovaakse politie doet momenteel onderzoek naar de moord op een plaatselijke journalist. De Tsjechische onderzoeksjournaliste Pavla Holcova, een collega van de vermoorde journalist, reisde op 15 mei vanuit Praag naar Bratislava om de politie bij te staan. Daar werd ze echter acht uur lang verhoord en ze moest haar telefoon inleveren, waardoor de bronbescherming mogelijk gevaar loopt.

Haar collega Jan Kuciak en zijn verloofde, Martina Kusnirova, werden in februari van dit jaar vermoord. Holcova zegt dat haar tijdens de ondervraging herhaaldelijk werd gevraagd naar haar netwerk, haar werk uit het verleden en haar connecties met Slovaakse zakenlieden en hoge politici. Toen ze weigerde haar telefoon af te staan, kreeg ze naar eigen zeggen te horen dat haar een boete van 1650 euro wachtte en kwam de politie met een bevelschrift om de telefoon in beslag te nemen.

Ze stond uiteindelijk de telefoon af, maar weigerde de wachtwoorden te geven. De Slovaakse agenten stelden vervolgens Interpol te zullen inschakelen om toegang tot de telefoongegevens te krijgen.

Bronbescherming
Het verhoor en de inbeslagname van de telefoon van Holcova leidde tot stevige kritiek van groepen zoals Reporters Without Borders en het Organised Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP), waar Holcova, en eerder Kuciak, mee samenwerkten. Ook Europarlementariërs lieten zich kritisch uit over de zaak.

Tientallen uitgevers en journalisten in Slovakije eisten in een gezamenlijke verklaring onmiddellijke teruggave van de telefoon. Ze wijzen op het recht op journalistieke recht op bronbescherming en willen dat de Slovaakse politie een verklaring geeft voor zijn gedrag.

Het gaat hen echter niet alleen om de zaak-Holcova. ‘Het gaat verder dan dat. We moeten weten of de politie en aanklager vinden dat dit gedrag wettelijk toegestaan is in dit land’, zegt Beata Balogova, hoofdredacteur van de Slovaakse krant Sme.

Italiaanse maffia
Net als in sommige andere Centraal-Europese landen, wijzen mediawaakhonden ook in Slovakije op een alarmerende uitholling van de persvrijheid in de afgelopen jaren. Journalisten zouden steeds vaker te maken hebben met laster, ongewenst gedrag van regeringen en intimidatie door plaatselijke zakenlieden.

Veel media zijn opgekocht door oligarchen en er zijn ernstige twijfels over de politieke onafhankelijkheid van de publieke zender in het land. Journalisten zijn zich continu bewust van het risico te worden aangeklaagd wegens smaad.

Kuciak werd eind februari in Bratislava doodgeschoten met één kogel in zijn borst, en zijn vriendin met één kogel in haar hoofd. Kuciak en Holcova werkten destijds aan een verhaal over connecties tussen de Ndrangheta-maffia en mensen binnen Smer, de belangrijkste partij binnen de regerende Slovaakse coalitie.

Signaal aan journalisten
In de dagen na de moord werd er koortsachtig gespeculeerd over betrokkenheid van de maffia of politici. Balogova en andere Slovaakse journalisten denken dat de inbeslagname van Holcova’s telefoon mogelijk bedoeld is als signaal aan andere journalisten. ‘Het kan zijn dat ze journalisten duidelijk willen maken dat ze in de gaten worden gehouden, of dat ze angst willen zaaien’, zegt ze.

Ook wordt erover gespeculeerd dat de politie met de informatie de link tussen het falen van het onderzoek en hoge functionarissen binnen politie en justitie wil verdoezelen.

Drew Sullivan, redacteur bij OCCRP, zegt niet uit te sluiten dat de politie handelde in opdracht van de politiek. ‘Justitie is in Slovakije nog steeds politiek.’ Hij zegt dat het mogelijk is dat de regerende partij de politie geïnstrueerd heeft.

Informanten opsporen
Marek Vagovic, hoofdredacteur van de Slovaakse nieuwssite Aktuality.sk, Kuciaks voormalige werkgever, zei in de krant Novy cas niet te geloven dat de zaak Holcova in de kern draait om een onderzoek naar de dubbele moord. ‘Ik vrees dat de inbeslagname van de telefoon een ander doel dient: haar informanten opsporen zodat ze weten waaraan ze werkte, zodat politici, oligarchen en verdachte criminelen gewaarschuwd kunnen worden.’

Na de ontstane ophef kondigde justitie op 18 mei aan de telefoon te zullen terugsturen, zonder dat een poging ondernomen was de informatie ervan af te halen. Wel werd de poging van de politie om de informatie op de telefoon op te vragen ‘een noodzakelijke en logische stap’ genoemd.

Aftreden Slovaakse premier
Het incident werd ook kritisch ontvangen in het Europees Parlement, dat het Slovaakse mediaklimaat nauwlettend volgt sinds de moord op Kuciak en de daaropvolgende massale protesten. Die dwongen de Slovaakse premier en de minister van Binnenlandse Zaken tot aftreden, en leidden uiteindelijk ook tot het opstappen van het hoofd van de politie.

Europarlementariërs stellen dat de kwestie rond Holcova opnieuw de reputatie van de Slovaakse politie beschadigd heeft. Die wordt alom gezien als corrupt op de hogere niveaus en zou banden hebben met machtige plaatselijke zakenlieden die betrokken zijn bij criminele activiteiten.

Persvrijheidsindex
De kwestie kan echter ook gevolgen hebben buiten Slovakije en mogelijk buurlanden ertoe aanzetten hun media verder onder druk te zetten, zeggen critici. De persvrijheid in Polen en Hongarije is volgens mediawaakhonden al dramatisch afgenomen in de afgelopen jaren. In de persvrijheidsindex van Reporters Without Borders zakten deze landen sterk.

Regeringen in deze landen worden gezien als populistisch, autoritair en corrupt. Ze zetten onder meer wetgeving, belastingen op onafhankelijke media, overnames en gedwongen sluitingen in om kritische media het zwijgen op te leggen.

Europese waarden
Sullivan van OCCRP noemt Hongarije, Slovakije en Polen ‘problematische staten waar onafhankelijke journalistiek aan het verdwijnen is.”’

‘De manier waarop de Slovaakse politie Holcova heeft behandeld, en erger, hebben we eerder gezien in Oost-Europa, Rusland en de voormalige Sovjetstaten. Maar in een lidstaat van de Europese Unie hadden we dit nog niet eerder gezien.’

Europa moet ervoor waken zijn waarden hoog te houden, zegt hij. ‘Deze splinter in het oog van Europa wordt steeds groter. De Europese Unie moet resoluut optreden. Als dat niet gebeurt, raken we onze Europese waarden kwijt. Je kunt als Unie niet tolereren dat lidstaten onze basiswaarden ondermijnen.’

Bron: mo.be
 

kuurgast

Donateur
In Tsjechië is de premier baas van de krant

De Tsjechische journalist Jaroslav Totusek is pas 25, maar zonder haperingen lepelt hij de geschiedenis van zijn krant op. Want die is bijzonder; het is zo'n beetje cultureel erfgoed in Tsjechië. Zeg Lidové Noviny, en de meeste Tsjechen kunnen de dissidenten en de opiniemakers noemen die deze krant groot hebben gemaakt.

De redactie is gevestigd in een flat van donker glas, net buiten het oude centrum van Praag. Lidové huist daar samen met andere titels, zoals Metro en de andere grote kwaliteitskrant van Tsjechië: MF Dnes.
Al deze titels zijn in handen van Mafra, de uitgever die in 2013 werd overgenomen door Agrofert, het bedrijf van de populistische premier Andrej Babis.

Totusek, blond kortgeknipt haar en een blauwgeblokte blouse, erkent dat het geen ideale situatie is: een krant die in handen is van een van de hoogste bazen van het land. Hij vertelt zijn verhaal in een koffietentje vlakbij de redactie. Voor de gelegenheid heeft hij een krant meegenomen. Op de voorpagina prijkt een kritisch verhaal over president Milos Zeman. En hij laat een foto van demonstrerende Tsjechen zien: een protestmars tegen Babis.

Wat Totusek wil zeggen: ik zie geen directe beïnvloeding. Maar hij snapt de zorgen van zijn collega-journalisten. "Babis ging niet voor niets de politiek in. Hij is eropuit om mensen te beïnvloeden." Overigens heeft Babis zijn bedrijf sinds hij premier is ondergebracht in een trust die onder meer wordt geleid door zijn vrouw en zijn advocaat.

Gezag verdwenen
Want juist deze krant heeft het gezag altijd zeer kritisch benaderd. Lidové is de oudste krant van het land, opgericht in 1893. Vanaf het begin lag de focus op opinies en cultuur, nog steeds belangrijke speerpunten. Toen het communisme Tsjecho-Slowakije begin jaren vijftig in de greep kreeg weigerden journalisten van de krant zich te committeren aan het nieuwe regime. Ze ontvluchtten het land en de krant werd opgeheven.

In 1968, toen Russische troepen tijdens de Praagse Lente een einde maakten aan de liberale koers in het land, deed de krant een poging zichzelf opnieuw op te richten. Dat werd verboden. In 1987 werd Lidové na 35 jaar toch opnieuw gedrukt. Twee jaar lang werkten de journalisten ondergronds. Toen Tsjecho-Slowakije zich in 1989 bevrijdde van het communisme, kon Lidové de krant met gezag worden die het tot 1952 was geweest. Totusek: "De meeste Tsjechen kenden de titel in ieder geval van horen zeggen." De krant werd daarom in korte tijd erg populair.

Het hoogtepunt voor Lidové was begin jaren negentig toen de oplage rond 250.000 lag. Nu is dat 40.000. Hoewel de oudere lezers Lidové nog altijd een warm hart toedragen, merkt Totusek dat het gezag onder jongeren verdwenen is. "We missen de grote namen, journalisten waar men tegenop kijkt."

Veranderde sfeer
Populistische politici zoals Zeman en Babis dragen bij aan de afbraak van de media, denkt Totusek. Opruiende websites en websites met nepnieuws zijn populair in Tsjechië. Aeronet, geleid door Russische trollen, is daar een voorbeeld van. "Pure propaganda", zegt Totusek. Parlamentnilisti.cz, een opruiende website die inspeelt op de angst voor de komst van migranten, is ongekend populair. Ook deze site is in handen van een oligarch: Ivo Valenta. Net als Babis heeft deze rechtse populist politieke ambities.

Gezakt op wereldwijde ranglijst
De jaren negentig, toen oud-president Vaclav Havel de dienst uitmaakte en Musil als 19- jarige jongen begon als journalist, werden gekenmerkt door een positieve sfeer. "De media waren vrij, levendig." Musil was politiek verslaggever en werkte voor de binnenlandredactie van een landelijke krant. Van 2003 tot 2006 was hij in dienst bij Lidové, vervolgens stapte hij over naar MF Dnes. Daar vertrok hij in 2013 samen met de hoofdredacteur omdat het bedrijf van Babis de boel overnam.
"Ik kon als journalist niet werken voor een oligarch met een politieke partij", verklaart Musil zijn vertrek. "Ik had bovendien de luxe om te stoppen. Ik had lage hypotheeklasten en mijn collega vroeg mij om voor zijn nieuwe magazine te komen werken."

Musil is niet de enige die zich zorgen maakt over de staat van de Tsjechische media. De maatschappelijke organisatie Reporters Without Borders liet het land onlangs zakken op de wereldwijde ranglijst voor persvrijheid. Tsjechië staat nu op plaats 32, elf plekken lager dan een jaar eerder en lager dan buurland Slowakije, waar dit jaar een journalist werd vermoord. De daling wordt veroorzaakt doordat plaatselijke oligarchen de media de afgelopen jaren in handen kregen en door het politieke klimaat. President Zeman kaffert journalisten regelmatig uit.

'Oligarchisatie' van de media in oost-europa
In toenemende mate kopen de plaatselijke oligarchen in Centraal- en Oost-Europa zich in bij kranten, tv-stations en websites. Tsjechië is wat dat betreft geen uitzondering, hoewel het land samen met Slowakije afgelopen jaar wel het hardst daalde op de ranglijst van Reporters Without Borders.

De trend van oligarchisatie, machtige zakenmannen, soms met politieke invloed, die vaak een trits aan (media)bedrijven in bezit hebben, is ingezet in 2008. Buitenlandse investeerders, vaak westerse bedrijven, trokken zich vanwege de economische crisis terug. Dat kostte sommige Oost-Europese uitgevers de kop, anderen werden overgenomen door oligarchen.

In meerdere opzichten tast deze trend de mate van de persvrijheid aan, zegt onderzoeker Vaclav Stetka, verbonden aan Loughborough University. Stetka doet onderzoek naar oligarchen die zich inkopen in Centraal- en Oost-Europese uitgevers. "Vanwege die groeiende invloed keren veel mensen de kwaliteitsmedia de rug toe. Paradoxaal genoeg komt dat de nepnieuws-industrie alleen maar ten goede."

Bron trouw.nl.
 

kuurgast

Donateur
‘Vuile prostituee’ is Slowaaks voor ‘journalist’

Populistische leiders in Oost-Europa maken er een sport van om onafhankelijke journalisten te beledigen. Maar de liquidatiegrappen en het gezwaai met nepgeweren is niet alleen denigrerend. “Het is levensgevaarlijk.”

Wereldwijd krimpt de persvrijheid. Dat beeld tonen de laatste cijfers van zowel Freedom House als Reporters without Borders. Overheden controleren in toenemende mate het medialandschap; politieke leiders moedigen vijandigheid tegenover media openlijk aan.

De Europese Unie is geen uitzondering. Journalisten in Oost-Europese landen zijn doelwit van beledigingen en intimidatie door populistische, vaak corrupte politieke leiders.
Zo dreigde de Hongaarse premier Viktor Orbán na zijn recente herverkiezing met gerechtelijke stappen tegen journalisten die over corruptie binnen zijn regering schrijven.
Róbert Fico, voormalig premier van Slowakije, maakt grappen over het uiterlijk van journalisten en noemt ze “vuile anti-Slowaakse prostituees”, idioten en leugenaars.
Aan dat rijtje voegt de Tsjechische president Miloš Zeman “hyena’s” toe. Hij vindt het “jammer dat ze nog niet zijn uitgestorven.” Vorig jaar nam Zeman zelfs een houten nep-kalasjnikov mee naar een persconferentie. “Voor journalisten”, stond erop in keurig handschrift.

Tsjechië: grappen over ‘liquidaties’
“Zeman beweert dingen te zeggen ‘zoals ze zijn’. En mensen trappen erin”, verzucht Pavla Holcová aan de telefoon. Ze is de oprichtster van het Tsjechische centrum voor onderzoeksjournalistiek. Recentelijk grapte Zeman met de Russische president Poetin dat er een journalistenoverschot is en dat ze ‘geliquideerd’ zouden moeten worden. Niets lachwekkends aan, vindt Holcová: “Zulke uitspraken zijn denigrerend levensgevaarlijk.” Zelf doet ze vooral onderzoek naar criminele netwerken en witwaspraktijken.

Naast president Zeman, wiens Trump-achtige uitingen regelmatig de krant halen, koos Tsjechië vorig jaar voor een premier met een eigen mediaimperium. Andrej Babiš deinst er niet voor terug zijn media voor politiek in te zetten. Recentelijk stuurde hij Lidové noviny – de oudste krant van Tsjechië en sinds 2013 zijn eigendom – een statement waarin een dokter het afraadt om Syrische weeskinderen in Tsjechië toe te laten. Eenmaal gepubliceerd bleek de dokter verzonnen, net als de hulporganisatie waar ze bij zou werken. Enkele ervaren journalisten verlieten de krant uit protest.

Verwarring zaaien
Naast de ruis die overgenomen kranten en tv- en radiozenders verspreiden, zijn het ook opkomende ‘desinformatiewebsites’ die aan de stoelpoten zagen van onafhankelijke journalisten. Zelfs president Zeman schrijft openlijk voor een website die verhalen publiceert als ‘Rassenvermenging: het doel van immigranten accepteren is om een lichtbruin ras in Europa te creëren.’ Dergelijke websites hebben een groot bereik in Tsjechië en zaaien veel verwarring in het publieke debat. “Het is al moeilijk om iets op de agenda te zetten, des te meer voor een klein medium. Dit maakt het nog ingewikkelder”, zegt Holcová. Maar ze blijft optimistisch: “Ik hoop dat de maatschappij gaat beseffen dat onafhankelijke journalistiek een enorme waarde heeft.”

..........vorige maand werden vier mensen opgepakt voor de moord op Kuciak. De opdrachtgever heeft aantoonbare banden met ondernemer Marián Kočner.
De Tsjechische Pavla Holcová, die met de vermoorde Kuciak samenwerkte, voegt toe: “Het was de eerste keer dat we hier direct mee te maken kregen. Maar de steun uit de maatschappij was voor ons heel belangrijk. Als mensen niet de straten opgaan, kunnen we gelijk stoppen.” Is zij bang? “Nee. Anders zou ik net zo goed in kunnen storten.”

Bron oneworld.nl.
 
Onafhankelijke pers dreigt te verdwijnen in Slovakije

Na inperking van de persvrijheid in Polen en Hongarije staat nu ook Slovakije negatief in de schijnwerpers. De moord op een onderzoeksjournalist en de behandeling van een Tsjechische journaliste door de Slovaakse politie leiden tot hevige kritiek.
.....
‘Vuile prostituee’ is Slowaaks voor ‘journalist’

Populistische leiders in Oost-Europa maken er een sport van om onafhankelijke journalisten te beledigen. Maar de liquidatiegrappen en het gezwaai met nepgeweren is niet alleen denigrerend. “Het is levensgevaarlijk.”
.....
Niet vergeten dat we in het voorjaar mogen stemmen over Europa, in de wetenschap dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Bij sommigen is een anti-Europahouding populair, deels uit domheid, deels wegens geen interesse, het argument van teveel bureaucratie. Mag deels waar zijn, maar verbleekt bij alle voordelen van een verenigd Europa.
 

Ad Verschoor

Donateur
‘Kun je niet over mode gaan schrijven?’
Correspondent Jenne Jan Holtland over de druk op persvrijheid in Midden- en Oost-Europa

‘De Poolse publieke omroep brengt eigenlijk fulltime propaganda, een ander woord is er niet voor.’ Jenne Jan Holtland, sinds twee jaar correspondent Midden- en Oost-Europa, vertelt hoe zijn collega-journalisten in onder andere Hongarije, Tsjechië en Polen worstelen met censuur en overheidsbemoeienis.

Jenne Jan Holtland kent haar goed, de journaliste die haar baan bij een grote krant kwijtraakte omdat ze te kritisch schreef over de Tsjechische overheid. Magdalena Sodomkova was zijn tolk wanneer de Volkskrant-correspondent de afgelopen twee jaar in Tsjechië was voor een reportage. ‘Zij was trots om bij die krant te werken, ze had daar veel vrienden, het was een belangrijk deel van wie zij was’, zegt Holtland. Maar de krant – Mlada fronta DNES – werd gekocht door een rijke zakenman met politieke ambities: Andrej Babiš, nu de premier van Tsjechië.

‘Magdalena is politiek verslaggever, maar de hoofdredactie zei op een gegeven moment tegen haar: ‘Kun je niet over mode gaan schrijven of zo?’’, zegt Holtland.

De situatie van Sodomkova is geen uitzondering in Midden- en Oost-Europa. In verschillende landen worden media structureel opgekocht en komen ze direct of indirect onder invloed van de regering. In Tsjechië is de situatie volgens Holtland verergerd sinds Babiš een jaar geleden als premier werd verkozen. ‘Babiš wordt wel vergeleken met Trump en Berlusconi. Hij is een populistische leider zonder heldere politieke ideeën die het land wil runnen als een bedrijf. Officieel staan de media die zijn bedrijf aankocht voor hij werd verkozen als premier, geparkeerd in een apart fonds waar hij niet bij kan. In de praktijk worden die media natuurlijk geleid door mensen die dicht bij Babiš staan.’

Wat heeft dat voor effect, dat de media in handen zijn van vrienden van de premier?
‘Er ontstaat zelfcensuur. Bepaalde onderwerpen worden vermeden en de toon is niet kritisch. Dat gebeurt bijna geruisloos. Tsjechië is momenteel een steeds zorgelijker geval. Maar het is nog niet zo erg als Hongarije, dat is in Midden- en Oost-Europa het meest dramatische voorbeeld.’

De laatste tijd berichtte Holtland vaker over Hongarije en het bewind van de rechts-nationalistische Viktor Orbán, sinds 2010 de premier van het land. ‘Als we het over Orbán hebben, hebben we het over een man die echt een heel nieuw Hongarije heeft gebouwd, met zijn eigen mensen op alle cruciale plekken in die maatschappij en infrastructuur. Van de media tot het justitiewezen, tot het anti-corruptieagentschap en de belastingdienst.’ Orbán heeft zelfs het kiessysteem in zijn eigen voordeel veranderd. ‘Mensen in de oppositie beginnen zich zorgen te maken: hoe komen we ooit van deze man af?’ In Hongarije vonden de afgelopen weken meerdere protesten plaats tegen het beleid van Orbán. Aanleiding was onder andere de nieuwe ‘slavenwet’ die bedrijven toestaat Hongaren tot 400 uur per jaar te laten overwerken, uren die de werkgevers pas drie jaar later hoeven uit te betalen.

Wat gebeurt er met de pers in Hongarije?
‘Momenteel is 80 tot 90 procent van de media in handen van vriendjes van Orbán. Orbán heeft een groepje om zich heen verzameld van vertrouwelingen. Een maatje van school dat voorheen gasfitter was (Lörinc Mészáros, red.), heeft voor Orbán tientallen kranten opgekocht. Die gasfitter is nu de op zeven na rijkste man van Hongarije.

Online bestaan er nog onafhankelijke media, maar op papier is bijna alles opgekocht of opgedoekt door de kring rond Orbán, zegt Holtland. Mensen buiten de stad, die voornamelijk vertrouwen op regionale kranten en radiozenders, krijgen vrijwel alleen nog Orbáns stem te horen. ‘Het enige onafhankelijke radio- en televisieconglomeraat dat in Hongarije actief is, is RTL – een Duits bedrijf. Dat laten ze met rust, want niemand wil het aan de stok krijgen met Merkel.’

Ken jij Hongaarse journalisten die bij die overgenomen media werken of werkten?
‘Ja, mijn tolken. Als ik naar Hongarije ga, werk ik met hen samen omdat ik de taal niet spreek. Zij werken ook voor mij als fixers – dat betekent dat zij bij het journalistieke bureauwerk helpen, contactgegevens regelen en afspraken maken voor interviews.’

Een van hen werkte bij grote Hongaarse krant Népszabadság, die in 2016 werd gesloten. De manier waarop dat is gegaan, is heel tekenend, zegt Holtland. De krant werd overgenomen door een Oostenrijkse investeerder. ‘Later bleek dat die investeerder connecties had met die gasfitter van Orbán.’ De Oostenrijker stelde een nieuw directielid aan met allerlei ‘frisse ideeën’ over de koers van de krant. Dat directielid nam de krant van binnenuit over.

763

Hoofdredacteur van de Hongaarse krant Népszabadság Andras Muranyi en medewerkers staan begin oktober in Boedapest voor het pand van de redactie waar ze zijn buitengesloten. De dag ervoor had de uitgever aangekondigd alle publicaties van de krant te schorsen. Beeld EPA

Op een zaterdag kwamen journalisten naar de redactie om aan de slag te gaan, maar ze konden niet naar binnen. ‘Alles was afgesloten, hun wachtwoorden waren gewijzigd, en hun was niets verteld.’ Niet veel later werd duidelijk dat het een definitief einde van de krant betekende. De timing was veelzeggend: in de zomer van dat jaar had de krant voor rumoer gezorgd met zeer kritische berichtgeving. ‘Bijvoorbeeld over iemand dicht bij Orbán die de regeringshelikopter had gebruikt om naar een privéfeestje te vliegen.’

Hoe reageerden die Hongaarse collega’s? Werken ze nog in de journalistiek?
‘Een aantal wel, maar er zijn ook veel mensen die iets anders moesten verzinnen. Ik heb een verhaal gemaakt over een regionale krant in het zuiden van Hongarije die werd overgenomen door die gasfitter van Orbán, Mészáros. Een van die oud-redacteuren heeft nu een foodtruck. Hij verkoopt worstenbroodjes. Dat is vrij symbolisch, denk ik.’

Sommige journalisten nemen ontslag omdat zij niet voor een medium willen werken dat beïnvloed wordt door de regering, anderen worden ontslagen. Maar er zijn ook genoeg journalisten die bij de opgekochte media blijven werken. Dat geldt ook voor collega’s van Sodomkova, de Tsjechische journalist die weigerde politieke verslaggeving in te ruilen voor mode. Voor Sodomkova was dit extra pijnlijk, zegt Holtland. ‘Veel collega’s vielen haar af. Die zeiden: waarom zet je het zo op scherp? Is er niet een andere manier? Ze heeft echt vrienden verloren hierdoor, zegt ze.’

763

Links de Tsjechische journalist Magdalena Sodomkova, rechts correspondent Jenne Jan Holtland. In het midden Tsjechische schrijver en dissident Frantisek Stárek, die zij samen interviewden. Beeld Jenne Jan Holtland

Niet iedere journalist is zo principieel dat ze van de een op andere dag hun werkgever verlaten. Sommige mensen zijn bang. ‘Die hebben kinderen en een hypotheek en werken al jaren bij zo’n krant.’ Anderen vinden manieren om het werk goed te praten. ‘Dan zeggen mensen: het was vroeger ook niet perfect, toen was er ook al invloed van buitenaf. Of: niemand is echt onafhankelijk. Of: ik schrijf nog steeds dezelfde stukken, ik moet alleen maar een paar specifieke onderwerpen vermijden.’

Op het moment dat het zwaarder wordt, zie je dat mensen luchtiger gaan doen over die ethiek, zegt Holtland. ‘Dat is heel menselijk, we moeten oppassen dat we daar als buitenstaanders te zwaar over oordelen. Maar het is wel heel tragisch voor mensen die wel hun rug recht willen houden, want die staan vaak alleen.’

Is er sprake van een negatieve ontwikkeling op het gebied van persvrijheid in Midden- en Oost-Europa?
‘Dat verschilt per land. Hongarije is de buitencategorie, daar is het vrij extreem.’ In Tsjechië is de situatie minder extreem, maar wel steeds zorgelijker, zegt Holtland. ‘En wat voor Tsjechië geldt, geldt in zekere zin ook voor Polen.’

In 2015 kwam in Polen de rechts-populistische partij PiS aan de macht. Meteen na haar overwinning plaatste de partij een eigen directie bij de publieke omroep. ‘Die brengt eigenlijk fulltime propaganda, een ander woord is er niet voor.’

In andere landen in Midden- en Oost-Europa staat de persvrijheid al langer onder druk. ‘Landen zoals Roemenië en Bulgarije zijn staten waar de instituten überhaupt zwak en corruptiegevoelig zijn – dat geldt voor de overheid, voor justitie en voor media. De politieke en zakelijke elites staan dicht bij elkaar. Als je rijk bent, heb je ook goede politieke connecties. Dan moet je als journalist sowieso heel erg oppassen.’

Merk jij zelfs iets van die censuur in jouw werk? Krijg je weleens een vervelend telefoontje?
‘Ik heb nog nooit iets vervelends meegemaakt, nee. De Poolse regering laat mij volledig met rust. Het speelt natuurlijk mee dat ik niet meedoe aan het publieke gesprek hier, mensen kennen de Volkskrant niet.’ Holtland merkte alleen indirect iets van censuur toen hij met lokale collega’s te maken had. Bij een reportage over een staatszender op de radio interviewde hij bange werknemers. ‘Eerst sprak ik ze met naam en toenaam, maar toen ik naar huis fietste kreeg ik een telefoontje van de vakbond van die journalisten. Die zeiden: iedereen die je interviewt van de huidige medewerkers, moet anoniem. Die mensen kunnen hun baan kwijtraken.’

Holtland herinnert zich het interview dat hij had met de nieuwe baas van hetzelfde radiostation, een politieke benoeming. ‘Die deed alsof er niets aan de hand was. Tot hij het op een gegeven moment omdraaide. Hij zei: jij wordt toch ook weleens gebeld door je eindredacteur, die wil dat je iets op een bepaalde manier opschrijft?’ Holtland moest erom lachen. ‘Ik kon volmondig zeggen: nee, dat gebeurt dus niet.’

Dat vindt Holtland zorgelijk, hoe weinig mensen in de regio geloven dat er zoiets bestaat als onafhankelijke journalistiek. ‘Soms willen ze van mij weten: bij wie hoort de Volkskrant? Ja, bij een Belgische investeerder. En dan kijken ze al tevreden: kijk, zie je wel. Dat ik nog nooit door de Persgroep gebeld ben, vinden ze moeilijk te geloven.’

Toch zijn er ook hoopgevende tekenen. Holtland ziet van dichtbij hoe journalisten met creatieve oplossingen komen om maar door te kunnen gaan met onafhankelijke journalistiek. ‘Via crowdfunding en andere middelen slagen ze erin hun publiek toch te bedienen.’ Op sommige plekken drukken mensen zelfs kleine krantjes die ze zelf van huis naar huis brengen – een fenomeen dat we uit de tijd van de Sovjet-Unie kennen als samizdat-literatuur. Holtland kent ook journalisten die op Facebook politieke analyses plaatsen. ‘Die worden dan gewoon tienduizenden keren geliket en gedeeld, waarmee je feitelijk ook een soort outlet hebt. Vrije nieuwsgaring is zo belangrijk, zodra je het de kop indrukt ontstaat er toch weer iets nieuws.’

Bron: volkskrant.nl
 

kuurgast

Donateur
Reporters Without Borders: Tsjechische media staan onder druk.

Volgens een rapport van de Europese Federatie van Journalisten staan de media in Tsjechië onder druk van het publiek en politici. Een deel van de mediamarkt zal indirect worden gecontroleerd door premier Andrej Babiš. De premier had de facto 30 procent private media in het land, zei het. Over het onderzoek informeert de nieuwsserver iRozhlas.cz. Andrej Babiš omschreef het rapport als "onzin" en verwierp verdere opmerkingen.

Volgens het internationale team van deskundigen zou Tsjechië meer moeten doen om de media en de onafhankelijkheid en kwaliteit van de journalistiek te financieren. De onafhankelijkheid van de media wordt volgens de Federatie bedreigd door een zekere mate van nauwlettend toezicht door de regering, evenals door het parlement, dat beslist over de samenstelling van de mediaraden en de economische rapporten goedkeurt.
Bron radio.cz/de.

Tsjechië daalde van de 34ste naar de 40ste plaats in de Reporters Without Borders persvrijheidsranglijst.
 

kuurgast

Donateur
Tsjechische Huis van Afgevaardigden kiest leden van mediaraden.

In de schaduw van coronavirus was er een D-day in de kamer van afgevaardigden voor 18 kandidaten voor de Tsjechische televisieraad.
Het Tsjechische Huis van Afgevaardigden koos woensdag nieuwe leden voor de Tsjechische Openbare Televisieraad en de Tsjechische Radioraad. In de aanloop naar de verkiezing van zes leden van de tv-raad waren er irritaties.

Algemeen directeur van de Tsjechische televisie Petr Dvořák beschreef het gedrag van de afgevaardigde Stanislav Berkovec dinsdag als schokkend. Als voorzitter van de verkiezingscommissie van het Huis van Afgevaardigden stuurde Berkovec niet alleen een e-mail naar leden van zijn eigen (ANO) partij, met commentaar op elke kandidaat voor de tv-raad. De voorzitter raadde de verkiezing af van die kandidaten die dicht bij het burgerinitiatief "Een miljoen momenten voor democratie" of de huidige televisiedirecteur stonden. Hij uitte de scherpste bezwaren tegen de voorzitter van het bestuur van het Foundation Fund for Holocaust Victims, Michal Klíma. Het nieuwsportaal Info.cz rapporteerde de e-mail.
Het cruciale moment waarmee de ANO-leden rekening moesten houden, was de relatie met hun beweging en haar voorzitter. Elke eerdere kritiek op Andrej Babiš, of misschien steun van civiele protesten tegen hem, betekende voor de kandidaat duidelijk K.O. en opname in de lijst van "niet aanbevolen".
Bronnen oa radio.cz/de + zpravy.aktualne.cz.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Gezamenlijk verzoek aan alle leden van het Tsjechische parlement om de vrijheid en onafhankelijkheid van de publieke omroep te behouden.

Alle leden van het parlement van de Tsjechische Republiek,
Vandaag gaat u als leden van het Parlement zes nieuwe leden van de Raad van Tsjechische TV (Česká televize) kiezen uit een totaal van 15 leden. Uw beslissing zal een directe impact hebben op het behoud van de onafhankelijkheid van de publieke televisie in Tsjechië, die al onder druk staat. Daarom roepen wij, ondergetekende organisaties, de leden van het Parlement op de verkiezingen van vandaag zeer serieus te nemen. Onafhankelijke en onpartijdige media zijn een belangrijke pijler van democratie en een belangrijke bron voor
betrouwbare informatie. Uw beslissing is van fundamenteel belang voor het behoud van de vrijheid en onafhankelijkheid van de publieke omroep.

We vragen u om te kiezen uit de 18 kandidaten onafhankelijk van politieke inmenging of pogingen om invloed uit te oefenen. De samenstelling van de Raad moet evenwichtig en onpartijdig zijn. Onthulde pogingen van het hoofd van de verkiezingscommissie voor of tegen specifieke kandidaten mogen deze belangrijke beslissing niet beïnvloeden. Wij beschouwen dergelijke inspanningen als gevaarlijk voor het handhaven van internationale normen en de onafhankelijkheid van de publieke omroep, evenals de vrijheid van meningsuiting in de Tsjechische Republiek.

Hoogachtend,
Europees Centrum voor pers- en mediavrijheid (ECPMF)
Europese Federatie van Journalisten (EFJ)
Bron ecpmf.eu.
 

kuurgast

Donateur
Chinezen herschreven met Tvrdik en Nejedly stilletjes de Tsjechische mediamarkt

De Chinese investeringsgroep CITIC, vertegenwoordigd door Jaroslav Tvrdík in Tsjechië, gebruikte samen met Martin Nejedlý (adviseur van president Zeman) de coronaviruscrisis om een onopvallende maar fundamenteel sterkere invloed op de Tsjechische mediamarkt te bewerkstelligen.

Het Chinese staatsbedrijf Citic heeft de meerderheid in de mediagroep Médea overgenomen, een van de grootste in Tsjechië. Dit meldde het nieuwsportaal Hlídací pes. Via haar Tsjechische dochteronderneming Rainbow Wisdom Investment maakte het bedrijf van de gelegenheid gebruik om haar belang van 30 procent tot 57 procent te vergroten.

Médea voorziet Tsjechische media van advertenties ter waarde van drie miljard kronen (110 miljoen euro) per jaar. De belangrijkste klant is Empresa Media, die het TV Barrandov-kanaal exploiteert en de tijdschriften Týden en Sedmička publiceert. De meerderheid van de overnames werd geregeld door de voormalige minister van Defensie en de verkiezingsmanager van de sociaal-democraten, Jaroslav Tvrdík, en door de adviseur van de president, Martin Nejedlý. Volgens Hlídací pes zou het resultaat een grotere Chinese invloed kunnen zijn op de berichtgeving in de media in Tsjechië.

Bron radio.cz/de.

En nu wordt, volgens informatie van een vertrouwelijke bron, een plan voorbereid in de hoofden van de nieuwe aandeelhouders om de media te verdelen volgens hun relatie met China. Degenen die meer meegaand zijn, krijgen betere voorwaarden en dus hogere advertentie-inkomsten.

De belangrijkste makers van de bovengenoemde handel zijn de voormalige minister van Defensie en CSSD-verkiezingsmanager Jaroslav Tvrdik en adviseur van president Martin Nejedly, die begin maart persoonlijk naar China is gegaan voor toestemming om de transactie te voltooien.

Volgens de insiders is de afronding van de transactie belangrijk voor beide grote spelers. En om twee redenen. Ten eerste willen ze een waardig tegenwicht krijgen voor de premier en zijn media van uitgeverij Mafra (Mladá fronta Dnes, Radio Impuls, iDnes.cz, Lidové noviny, enz.).

De belangrijkste makers van de bovengenoemde handel zijn de voormalige minister van Defensie en CSSD-verkiezingsmanager Jaroslav Tvrdik en adviseur van president Martin Nejedly, die begin maart persoonlijk naar China is gegaan voor toestemming om de transactie te voltooien.

Volgens de insiders is de afronding van de transactie belangrijk voor beide grote spelers. En om twee redenen. Ten eerste willen ze een waardig tegenwicht krijgen voor de premier en zijn media van uitgeverij Mafra (Mladá fronta Dnes, Radio Impuls, iDnes.cz, Lidové noviny, enz.).

Hieraan moet worden toegevoegd dat de mediamacht in de eerste plaats bedoeld is voor de CSSD en specifiek voor de minister van Binnenlandse Zaken Jan Hamacek, die al lang een voorstander is van China. Hij is ook een van de ondertekenaars van de zogenaamde handtekening van de vier hoogste constitutionele functionarissen ter ondersteuning van een verenigd China.

En ten tweede moet volgens de stakeholders het mediabeeld van China in Tsjechië worden veranderd.

En dan is er nog een derde reden die tactisch nog niet wordt besproken: voorbereiding op de tijd dat Milos Zeman geen president is. Tvrdík en Nejedlý zoeken een manier om hun bestaande macht en politieke invloed te behouden.

Het kan dus niet worden uitgesloten dat de Chinese meerderheidsaandeelhouder van CITIC dit pad zal gebruiken om rechtstreeks in te grijpen of de kritische opvattingen die sommige media nu publiceren te wijzigen.

Tegelijkertijd ontstaat er een zeer gevaarlijk precedent op de markt, waar een van de belangrijkste spelers op de mediamarkt eigendom zal zijn van een bedrijf dat openlijk deel uitmaakt van de Chinese staatspropaganda.

Bron hlidacipes.org.

Het wordt zo wel lastig om eerlijke mediaberichten te vinden in Tsjechië.
Maarrrrr... nu begrijp ik eindelijk waarom ander artikel zo vreemd was:

Het kasteel informeerde de regering niet over de reis van Vratislav Mynář naar China, waar de kanselier gisteren een ontmoeting had met de Chinese vice-premier Hu Chunhou. Mynáře gaat naar land waarmee veel staten de luchtdiensten hebben afgesloten vanwege de coronavirusepidemie, rechtstreeks gestuurd door president Milos Zeman. Samen met Mynář gingen de adviseur van de president, Martin Nejedlý en het gezicht van Chinese investeringen in Tsjechië, Jaroslav Tvrdík, op reis.

Bron seznamzpravy.cz.
 

kuurgast

Donateur
Tsjechische regering censureert opnieuw: alleen publieke media bij persconferenties

Net als in het voorjaar heeft de regering Babiš besloten het aantal media dat na de bijeenkomsten persconferenties mag bijwonen, te beperken. Het kabinet vermijdt daarmee vervelende navraag van onafhankelijke media.

Het is een tactiek die zich ooit bij de overheid heeft bewezen. In het voorjaar kreeg ze vrijwel onbeperkte toegang tot grote televisie- en nieuwsuitzendingen van de openbare dienst, zonder kritische vragen te stellen over haar acties in de strijd tegen de covid-19. Hierdoor wist ze bij de mensen de indruk te wekken dat ze de pandemie aankon. En bijvoorbeeld het feit dat het kabinet senioren en gezondheidswerkers niet beschermde, kwam op grote afstand naar deze media.

En nu wil de regering het herhalen. Sinds vorige week mogen alleen geselecteerde journalisten persconferenties bijwonen, waar het mogelijk is om politici te confronteren met de realiteit.

"Vanwege de maatregelen die de regering van de Tsjechische Republiek heeft genomen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, zal het aantal media dat aanwezig is op de persconferentie de komende 14 dagen beperkt blijven, zoals in het voorjaar en in overeenstemming met de crisismaatregel. Alleen publieke media en nationale televisie zullen aanwezig zijn. Het zal via videoconferentie beschikbaar zijn voor andere media”, lichtte het kabinet zijn besluit toe.

Bij deelname aan een videoconferentie zijn journalisten er niet zeker van dat hun vragen zullen worden gehoord.

Bron neovlivni.cz.
 

kuurgast

Donateur
Maffia in politiejas: arrestaties in Slowakije, ongeëvenaard in modern Europa

Onweer, storm, vagevuur. Dit zijn de namen van de grootste corruptiebestrijdingsacties van de Slowaakse politie. Slowakije wordt sinds het voorjaar geconfronteerd met een ongekende golf van arrestaties, die noch dit land, noch andere postcommunistische staten tot nu toe hebben meegemaakt.

Voormalige en huidige beroemdheden van de rechterlijke macht en politieleiders belandden in hechtenis. De Slowaakse politie heeft een van de rijkste en machtigste mannen van het land opgepakt in verband met de moord op de 27-jarige onderzoeksjournalist Jan Kuciak en diens verloofde in februari 2018. Slowaakse media beschouwen Jaroslav Haščáks arrestatie als de spectaculairste gebeurtenis tot dusver in het onderzoek naar de moorden. Jaroslav Haščák, een van de rijkste Slowaken is tot dusver een van de onaanraakbaren geweest.
en leidden uiteindelijk ook tot het opstappen van het hoofd van de politie.
De voormalige politiepresident Lučanský had geprobeerd zelfmoord te plegen. Lučanský arriveerde op 3 december uit Kroatië, verscheen voor verhoor en werd onmiddellijk in hechtenis geplaatst.

Bronnen reflex.cz + novinky.cz + nos.nl.
 

kuurgast

Donateur
Het presidentiële kantoor zal niet langer met bepaalde media praten.

Het kantoor van president Miloš Zeman zal aan bepaalde media geen informatie verstrekken. De presidentiële kanselarij rechtvaardigde zijn zet met het feit dat ze niet langer desinformatie wilde promoten. Deze beslissing betreft het weekblad Respekt, de internetportalen Seznam Zprávy en Deník N en de programma's "168 uur" en "Reporter" op de Tsjechische televisie. Dit werd verklaard door de bondskanselier van de president, Vratislav Mynář, op de website van het bureau. Volgens hem probeerden sommige media "op een twijfelachtige en niet-standaard manier" informatie te krijgen van medewerkers van het presidentiële kantoor. De vertegenwoordigers van de betrokken media verwerpen de muilkorf die de ambtswoning van de president in de Praagse Burcht zichzelf heeft opgelegd.

De hoofdredacteur van het weekblad Respekt, Erik Tabery, is niet helemaal verrast door de beslissing van het presidentiële kantoor. Hij zei dat het kasteel nooit enig artikel van Respect voor de rechtbank had aangevochten of met enig voorbehoud contact had opgenomen met de redactie. "En wat we publiceerden, bleek waar te zijn", zei hij. Maar de inspanningen van het kantoor om niet met kritische media te communiceren en essentiële informatie te verbergen in plaats van deze openbaar te maken, zijn behoorlijk groot, voegde de hoofdredacteur eraan toe. Vertegenwoordigers van de andere betrokken media legden soortgelijke verklaringen af. Voor hen had de presidentiële kanselarij hen altijd 'dichtgemetseld', maar ze bleven maar vragen omdat dit hun journalistieke taak was, legden ze in koor uit.

De hoofdredacteur van de Deník N-server, Pavel Tomášek, gaat ervan uit dat de reactie waarschijnlijk werd veroorzaakt door een serverartikel van deze week, volgens welke president Miloš Zeman geen geheim BIS-rapport heeft ontvangen om de gebeurtenissen in Vrbětice te onderzoeken, hoewel het aan het kasteel is bezorgd. Volgens de server leerde hij de basisinformatie pas tijdens een ontmoeting met premier Andrej Babiš en vice-premier Jan Hamáček.

Volgens Mynář hebben de genoemde media een fout gemaakt door te informeren over enkele recente gevallen, zoals een brief van de Chinese ambassade waarin de Chinese ambassade in Praag reageerde op de voorgenomen reis van voormalig senaatspresident Jaroslav Kubera naar Taiwan, of over steenwinning. in Lánská obora, dat zich bezighoudt met de politie.
Mynar bekritiseert de media voor het verwijzen naar anonieme bronnen, en noemt het een manier om ongestraft te liegen.
Mynář is meerdere keren in de media-aandacht geweest, bijvoorbeeld in verband met het niet verkrijgen van een veiligheidsmachtiging, de wederopbouw van zijn huis of zakelijke activiteiten in Auschwitz. Vanwege de voltooiing van het pension in Auschwitz wordt hij beschuldigd van subsidiefraude en schade aan de financiële belangen van de Europese Unie, en ontkent schuld.
------------------------------------------------------
Het IPI-kantoor in Praag bekritiseert de houding van het presidentiële kantoor ten opzichte van de media.

De vakbond van journalisten bekritiseert de kasteelblokkade van sommige media.
Het besluit van het kantoor van president Miloš Zeman om geen informatie te verstrekken aan bepaalde media is in strijd met de grondwet en het Handvest van de grondrechten en vrijheden. Dit is de mening van de Tsjechische tak van het International Press Institute (IPI).
"Het hoofd van het kabinet van de president voelt zich waarschijnlijk aangesproken door wat de media over hem of het functioneren van zijn bureau schrijven of publiceren."
Het bureau wijst er ook op dat het regeringskantoor zich op een vergelijkbare manier gedraagt ten opzichte van het internetportaal Forum 24. Het verbiedt journalisten regelmatig van dit medium het bijwonen van persconferenties van de overheid.
De beslissing van de paardenrennenclub om accreditatie te weigeren aan een fotograaf van het persbureau ČTK voor de Grote Steeplechase van dit jaar in Pardubice is net zo onaanvaardbaar, legt het Praagse IPI-kantoor uit in een verklaring op haar website.
Ook het hoofdkantoor van het International Press Institute in Wenen sloot zich aan bij de kritiek.
Het Internationaal Persinstituut verwerpt discriminatie van de media en journalisten, die hen verhinderen hun beroep uit te oefenen. Bijzonder onaanvaardbaar is een dergelijke procedure van overheidsinstanties en andere organisaties waarvan de activiteiten geheel of gedeeltelijk worden bekostigd met overheidsmiddelen, dat wil zeggen met geld van de belastingbetaler.
Bronnen oa radio.cz/de + seznamzpravy.cz.
 
Bovenaan