Literatuur Moldaviet; korte verhalen uit de Tsjechische literatuur

Welkom op Tsjechie.net

Het Tsjechisch Forum, in een nieuw jasje!

kuurgast

Donateur
In de reeks Moldaviet van uitgeverij Voetnoot zijn het afgelopen jaar weer nieuwe delen verschenen.

22 - Michal Viewegh - Verhalen over de liefde
23 - Ludvik Vaculik - Is het lente?
24 - Milena Jesenská - De weg naar eenvoud
 
Jaarlijks wordt op 17 november in Tsjechië de strijd voor vrijheid en democratie (Den boje za svobodu a demokracii) herdacht.

http://www.npo.nl/terugblik-fluwelen-revolutie-in-tsjechoslowakije/17-11-2014/WO_NOS_696364

Ik kwam dit korte filmpje van 6,5 minuut van de NOS tegen... een terugblik op de Fluwelen Revolutie. Geeft een heel duidelijk overzicht van alle gebeurtenissen in die tijd.

Een beknopte omschrijving:

In 1939 en 1989 vochten studenten voor vrijheid en democratie in Tsjechië en protesteerden tegen de Nazi-bezetting en het communisme.

In het najaar van 1989 vond in Tsjechië de Fluwelen Revolutie plaats. De Fluwelen Revolutie (Sametová Revoluce) markeert een periode van geweldloze protesten en demonstraties die uiteindelijk leidde tot de val van het communistische regime in Tsjechië.

Aan het begin van de Fluwelen Revolutie namen op 17 november 1989 15.000 studenten deel aan een vreedzame herdenkingsmars voor Jan Opletal, die bij een studentenopstand in 1939 tegen het Nazi-regime om het leven kwam. De herdenkingsmars werd echter afgebroken door de oproerpolitie en de deelnemende studenten werden afgeranseld met wapenstokken.

Als protest trokken de studenten op 20 november weer de straten op. Dankzij deze studentenopstanden werd er een politieke dialoog gestart over vrijheid, democratie en mensenrechten, met als resultaat dat er op 10 december een nieuwe regering aan de macht kwam.

Op 29 december 1989 werd Alexander Dubček (die in 1968 probeerde het socialisme met een menselijk gezicht in te voeren) voorzitter van het nieuwe parlement en Vaclav Havel (de dichter) als president gekozen.

Hoe groot is een klein volk dat een fluwelen revolutie begint en vervolgens, na alles, een dichter tot president kiest?

(foto's en info komen van het internet)
 

Bijlagen

  • 565835.jpg
    565835.jpg
    87,5 KB · Bekeken: 5
  • Student-Jan-Opletal.jpg
    Student-Jan-Opletal.jpg
    19,2 KB · Bekeken: 6
  • 17.11.1989.jpg
    17.11.1989.jpg
    35,9 KB · Bekeken: 5

kuurgast

Donateur
Bijzondere foto's Pauline. :toppie:
Kleine vertaling en extra link:
Augustus 1968 in Tsjecho-Slowakije door Nederlandse ogen van Okky Offerhaus, de Magnum Agentschap samenwerkende fotograaf. Offerhaus bezocht Praag op een privé-reis in 1968 en fotografeerde de Sovjet-bezetting op het Wenceslas-plein en de omgeving, dialogen tussen de burgers en soldaten, en chaos in de straten van Praag. Het Tsjechische Nationaal Archief kocht haar foto's in 2011 en tijdschrift Respect publiceert ze ter gelegenheid van de verjaardag Sovjet-bezetting.
 
Speciale foto's van nog niet zo lang geleden. Net terug van Tsjechië, aan het Wenceslas-plein loopt momenteel een openluchttentoonstelling over de Praagse lente met foto's, getuigenissen en een film die afspeelt op een groot scherm. Er staan tevens, heel symbolisch gevonden, een ziekenwagen en een Sovjet-tank tegenover elkaar.
Doet ons eraan herinneren dat we snel en doordacht uit de hedendaagse onstabiele situatie moeten geraken.
 

Ad Verschoor

Donateur
Nieuwe delen Moldaviet: Neruda en Hostovský
100X100__moldaviet.jpg

In november komen twee nieuwe delen uit in de Moldaviet-reeks van uitgeverij Voetnoot.

In de serie zijn tot nu toe vierentwintig boeken uitgegeven met korte verhalen van bekende Tsjechische schrijvers zoals Bohumil Hrabal, Marek Šindelka, Jáchym Topol en Karel Čapek. Ook in Nederland minder bekende schrijvers zijn in de serie opgenomen, zoals Jan Balabán en Petr Placák. Binnenkort kunt u zich verheugen op:

Nr. 25: Jan Neruda: Praagse kleine luyden (een keuze uit Povídky malostranské), vert. en nawoord Kees Mercks, Voetnoot, Amsterdam – Antwerpen

nr. 26: Egon Hostovský: De missie (Poslání), vert. en nawoord Edgar de Bruin, Voetnoot, Amsterdam – Antwerpen
 

Ad Verschoor

Donateur
Ook in het communistische Tsjecho-Slowakije broeide het. Morgen is het precies vijftig jaar geleden dat de progressieve leider Alexander Dubçek er aan de macht kwam en de Praagse Lente inluidde. "Hij was ervan overtuigd dat het communisme een democratischer gezicht kon hebben", vertelt journalist Laura Postma.

Strenge censuur maakte plaats voor ongekende vrijheden. Tsjechische jongeren luisterden naar Amerikaanse rock-'n-roll en gingen aan de haal met westerse politieke ideeën. Demonstrerende arbeiders en studenten vulden straten en pleinen.

xxl.jpg

Bron: nos.nl
 

Ad Verschoor

Donateur
Recensie: Egon Hostovský – De missie

Egon Hostovský (1908 – 1973) is een echte exil-schrijver. Hij bracht een groot deel van zijn leven door buiten zijn vaderland Tsjecho-Slowakije. Mede omdat hij vanaf eind jaren dertig in diplomatieke dienst was. En uiteraard ook vanwege zijn Joodse afkomst. Als het zo uitkwam, werd hij voor korte of langere tijd in eigen land weer omarmd en geroemd als één van de belangrijkste schrijvers van Midden-Europa van de twintigste eeuw.

(Denk in dit kader bijvoorbeeld ook aan Herta Müller, die vrijwel letterlijk door het Roemeense regime het land is uitgeschopt ‘om in Duitsland te verrekken’ en die na het winnen van de Nobelprijs voor de Literatuur ineens weer werd binnengehaald als een Roemeense ‘vedette’. Maar ze rekenden buiten de standvastigheid van la petite poète, die gewend was om zich niet als speelbal te laten gebruiken. Opportunisme van machthebbers ten opzichte van cultuurdragers is van alle tijden.)

In het jaar 1935 kreeg Hostovský voor het boek Žhář (De brandstichter) de Tsjechoslowaakse Staatsprijs voor de Literatuur. De brandstichter in deze roman is zelf van geen belang, is slechts de aanstichter van intermenselijke strubbelingen. Welk effect heeft ‘het gevaar’ op de verschillende bevolkingsgroepen, het sluimerende wantrouwen tussen Tsjechen, Duitsers en Joden komt in de tekst in alle heftigheid naar boven. Je zou in de ongrijpbare brandstichter Hitler kunnen zien. Elke goede schrijver is een visionair, maakt gebruik van de extra aangescherpte zintuigen, van de speciale ‘voelhoorns’.

De eerste standplaats van Hostovský was Brussel en nota bene een puur antisemitische vriend raadde hem ten zeerste aan om het land zo spoedig mogelijk te verlaten. Via Parijs en het neutrale Portugal – naar alle waarschijnlijkheid heeft hij in Bordeaux een visum gekregen op het consulaat van Aristides Sousa de Mendes – kwam hij in New York terecht. Zijn vrouw en kinderen moest hij achterlaten. Na de nederlaag van nazi-Duitsland, kwam Hostovský terug naar Tsjecho-Slowakije, om na de communistische coup van 1948 opnieuw uit te wijken.

De personages in het werk van Hostovský zijn doordrenkt met de (vlucht)ervaringen van de schrijver maar het zijn projecties vanuit een onderlaag. De protagonisten blijven in hun waarde, in hun eigen rol. Als zodanig zijn de verhalen, de romans niet autobiografisch. De schrijver is achter zijn woorden, achter zijn personages verdwenen. In de coulissen zogezegd. Het is het optimaal gebruiken c.q. verwerken van toevallig die levensloop die min of meer volledig tot de beschikking staat. Het leven van de schrijver zelf in dienst van het verhaal, in dienst van de belichting van al veranderende schakeringen van de personages. Zoals ook in de novelle De missie, deel 26 in de Moldaviet-reeks.

De-missie-204x300.jpg
Het is juni 1940. Parijs staat op het punt te vallen. In Amsterdam zijn drie verzetsstrijders op een zolderkamer ondergedoken. Marta van dertig, de net volwassen Jirka, die vooral wil knokken, en de verteller Jan, veertig. Ze zijn elkaar zat, bedekken hun echte achtergrondgeschiedenis met stoere verhaaltjes. Terwijl de zwakke plekken toch wel bekend zijn. Het feit dat ze opeengepakt zitten, zorgt als vanzelf voor een haast dierlijke strijd om de vrouw. En dan komt er een boodschapper die de opdrachten verdeelt. Jan blijkt zo ongeveer te moeten optreden als babysitter voor ene Albert met (Spaanstalige) vrouw en jong kind, die beslist niet van elkaar gescheiden mogen worden en zeker niet in handen van de nazi’s mogen vallen.

Waar is het ‘ordentelijke avontuur’, hoe kan de toch wel wat zwakke broeder Jan zijn drang naar grootse daden met een dergelijk eenvoudig klusje bevredigen? Heeft hij daarvoor zo lang gewacht, van land naar land, van dorp naar dorp gereisd en alsmaar paraat gestaan? Hij wil er vandoor gaan, vluchten voor de wereld, voor de ellende, voor de oorlog. Maar ergens weet hij dat hij alles zal aanvaarden. Hij kan moeilijk op eigen houtje oorlog voeren. En is de opdracht wel zo eenvoudig? Op weg naar Parijs spreekt een soldaat hem aan, vraagt naar de zin van de ‘vrijheidsstrijd’, ten koste van alles en iedereen, ten koste van hen die je beslist niet wilde kwetsen. Maar Jan heeft geen antwoord, wil er zich ook niet mee bezighouden. Hij heeft zijn missie, dat is zijn houvast. Het zorgt voor een zekere onkwetsbaarheid. Net als toen hij al eerder, tijdens de Groote Oorlog moest uitwijken, met zijn ziekelijke broertje aan zijn hand. De beide reizen vloeien ineen. ‘Regeringen vallen uiteen of worden ontbonden, maar de missie blijft bestaan.’

Het is een vorm van boerenbedrog. Plots wordt een hersenschim realiteit, ziet hij overal op straat levende doden, geraamten nog slechts. Een uiterst sombere gedachte, ingegeven door de chaos van de tijd, dreigt hem te overmannen. ‘Er bestaat eigenlijk niets zoiets als leven en dood, er is alleen de dood en het doodgaan.’ Jan kan de wanhoop maar met moeite wegslikken, houdt zich voor dat weliswaar het einde vaststaat, maar dat het immers gaat om de afgelegde weg. Opnieuw, al is het maar met een taxichauffeur bedekt Jan de waarheid met verhalen, het liefst op luide, alles verhullende toon. Hij houdt samen met Albert een zogenaamd indringend gesprek over vrede en vrijheid. Het enige wat ze feitelijk doen is ervoor zorgen dat hun innerlijke wond niet weer opengaat.

Albert is voortdurend op de baan, voor fluisterzaken, voor spionageactiviteiten. Voor Jan wordt het een reis naar de leegte, waarin verraad en chaos centraal staan. Het alsmaar onderweg zijn, het lopen, het voortdurend hosselen om eten en onderdak blijkt ook geen oplossing. Het is zijn natuur, zijn achtergrond als bergbewoner, die hem er doorheen slaat. De bergen waar de mensen een eenvoudig leven leiden, slechts af en toe opgeleukt met de meest basale hartstocht en verbeelding. Dergelijke gebieden komt de kleine karavaan ook in boerse streken in Normandië tegen. ‘In zulke afgelegen plekken waren de mensen kalm, want zonder fantasie.’ Dat is geen diskwalificatie, integendeel. Maar juist die rust, dat even doen afnemen van de waakzaamheid is voor de vluchteling levensgevaarlijk.

Van gedreven ‘verzetsheld’ verandert Jan in een zwaar getergd persoon, die het liefst een einde zou maken aan het dagelijkse gekrijs van de peuter, aan de melancholie van de moeder, aan de afgrond in zichzelf. Hostovský weet op deze korte baan het hele gamma aan vertwijfeling bij zijn personages te laten zien. Jan staat vlak bij het open raam op de vijfde etage, het kind in zijn armen. Drie stappen hoeft hij maar te zetten om een einde te maken aan zijn martelgang. De kern van deze novelle. In die drie stappen zit zijn hele leven verborgen, alle ‘karkassen’ die hij achter heeft gelaten, alle ontmoetingen, alle afscheiden. Hij beheerst zich, maar realiseert dat het Albert en de zijnen eigenlijk alleen maar gaat om het spel, dat ze feitelijk minachting hebben voor zowel dood als leven. Wat staat hem te doen? Is discipline werkelijk de oplossing voor alles. Bevel is bevel. Hij heeft de opdracht aanvaard. Maar wie heeft hij eigenlijk aan zijn borst gekoesterd? En wie is ‘de nieuwe mens’ die de oorlog zou winnen, en daarna de wereld van de chaos zal bevrijden?

Een paar jaar later is de oorlog voorbij. ‘De zinderingen die door de wereld trokken nodigden uit tot joelen, tot dansen, tot schreeuwen zonder woorden en zonder zin. Je geheugen en je ideeën werden je ontnomen, je was griezelig vrij.’ Maar kan Jan zich bevrijden van de herinnering aan de vrouw en het kind die Albert achterliet? Kan hij misschien pas echt vrij zijn in de zoektocht naar hen?

Guus Bauer

Egon Hostovský – De missie. Vertaald uit het Tsjechisch en met een nawoord door Edgar de Bruin. Voetnoot, Antwerpen/Amsterdam.

Bron: tzum.info
 

Ad Verschoor

Donateur
Moldaviet #27 en #28

100X100__moldaviet.jpg


Naast ‘Dasja’ komen er dit jaar bij Voetnoot nog twee uit het Tsjechisch vertaalde boeken uit: ‘Blijf bij ons’ door Marek Šindelka en ‘De naam’ door Eda Kriseová.

MOLDAVIET #27 MAREK ŠINDELKA: BLIJF BIJ ONS

De beschrijving van dit boek is terug te vinden in het topic over Marek Šindelka

MOLDAVIET #28 EDA KRISEOVÁ: DE NAAM

“De naam van een ander lenen om een boek te kunnen publiceren? Dit was geen ongebruikelijke kunstgreep in het communistische Tsjechoslowakije voor wie een publicatieverbod had. In 'De naam' vraagt de historicus Milan uit Praag de buurvrouw in zijn trappenhuis om deze gunst. Dat hij zo zijn ziel aan de duivel verkoopt beseft hij pas later. Aanvankelijk staat hij helemaal achter zijn keuze, maar daarna raakt hij verstrikt in de situatie en is er geen weg terug. Zijn obsessie met de buurvrouw krijgt perverse proporties die tegelijk komisch en tragisch zijn. De bijna filmische plot voltrekt zich voornamelijk op de overloop van de flat, waarbij het deurspionnetje een grote rol speelt.

Van Eda Kriseová (1940), schrijfster en voormalig adviseur van de eerste regering na de Fluwelen Revolutie, verscheen eerder in deze serie de novelle ‘Rachel'. Kriseová kreeg in 1968 een publicatieverbod dat ruim twintig jaar duurde. 'De naam' verscheen in Tsjechië in 2007, maar is geschreven aan de vooravond van de Fluwelen Revolutie. Naast verhalen, novellen en historisch getinte romans publiceerde zij reisimpressies over India en Afrika, een filosofisch getint werk over de relatie tussen lichaam en ziel en in 2018 weer een roman. In het Nederlands verschenen van haar 'Het stadje', de bundel 'Wat er gebeurde in het gekkenhuis', de novelle 'De gebroeders' en een biografie van Václav Havel, de eerste in haar land.”

Vertaling en nawoord: Hank Geerts

€ 14,00

(© Voetnoot)

Bestellen: voetnoot-publishers.nl
 

kuurgast

Donateur
Moldaviet voor grensoverschrijdende reeks
Monumentaal ontwerp maakt kleine boekjes groot

Moldaviet is een zeldzaam gesteente, te vinden in het stroomgebied van de Moldau in Tsjechië. Het is een zogeheten tektiet, ontstaan door een immense meteorietinslag 15 miljoen jaar geleden. Door de energie die daarbij vrijkwam (naar schatting 1,8 miljoen maal de atoombom op Hiroshima), werden zand en aarde glasachtig groen versteend – vandaar ook de bijnaam bouteillesteen.


Onder natuurgenezers geldt moldaviet als amulet. De steen bevordert de vruchtbaarheid en werkt bevrijdend in spirituele zin, volgens onder andere edelstenenenmineralen.nl: ‘Moldaviet helpt om onbegrensd te denken en stimuleert creatieve ideeën en oplossingen.’

Dat komt goed uit, want Moldaviet is ook de naam van een grensoverschrijdende reeks van uitgeverij Voetnoot, gewijd aan ‘de mooiste korte verhalen uit de Tsjechische literatuur’. De om zijn vormgeving geroemde uitgeverij werd in 1986 opgericht door vertaler Anneke Pijnappel en ontwerper Henrik Barends en is sinds 1996 gevestigd in Antwerpen (door beiden steevast ‘Ontwerpen’ genoemd).

Een belangrijk deel van het Voetnoot-fonds bestaat uit fotoboeken (waaronder de reeks Holland zonder haast), met literaire reeksen op zakformaat als tweede specialiteit. In 2003 begon Voetnoot de reeks Perlouses (‘pareltjes’), gewijd aan ‘kleinoden met grote luister’ uit de Franse literatuur. In de reeks verschenen 24 titels van auteurs als Duras, De Sade en Houellebecq.

In 2007 volgde de naar de Perlouses gemodelleerde Moldaviet-reeks, in hetzelfde formaat ‘voor trein en vliegtuig’. Tot dusver verschenen 28 delen, die werk bieden van nieuwkomers en van gevestigde namen als Karel Čapek, Josef Skvorecky en Bohumil Hrabal. Ze worden geselecteerd door vooraanstaande vertalers die ook de redactie over de reeks voeren.

Het uniforme ontwerp combineert blauw, wit en rood: ‘Naar de kleuren van de Nederlandse en de Tsjechische vlag.’ Ondanks hun bescheiden afmetingen maken de Moldavietjes een onverwoestbare indruk, mede dankzij het uit de kluiten gewassen cijfer op elk omslag.

Henrik Barends geeft niet alles prijs: de oorsprong van het kapitale, door Voetnoot gemodificeerde lettertype op het omslag moet geheim blijven. ‘De oorspronkelijke letter was vet en vierkant. Wij hebben haar geheel naar onze hand gezet en we verbeteren en gebruiken haar al 35 jaar.’

Moldaviet-reeks, 28 delen. Ontwerp Barends & Pijnappel. Uitgeverij Voetnoot; van € 7,50 tot € 14.

Bron volkskrant.nl.
 

kuurgast

Donateur
Alle 28 boekjes van Moldaviet tot nu toe verschenen bij voetnoot-publishers.nl/moldaviet.

1 - Jachym Topol - Het gouden hoofd
2 - Bohumil Hrabal - Drie rabiate legendes
3 - Magdalena Platzova - Alle beschavingen...
4 - Ivan Klima - De huwelijksreis
5 - Filip Topol - De reis naar Corsica
6 - Eda Kriseova - Rachel
7 - Karel Capek - Prenten van Holland
8 - Petr Placak - Het schip der doden
9 - Richard Weiner - Een stem aan de telefoon
10 - Milos Urban - De kleine dood
11 - Edgar Dutka - Onder water
12 - Jiri Kratochvil - Dame de coeur
13 - Josef Skvorecky - De gekooide Charleston
14 - Michal Ajvaz - De kever
15 - Abbé Appliqué - De kunst van het neuken
16 - Ladislav Fuks - Het laatste eiland
17 - Sylvia Fischerová - Dood, waar is je wapen
18 - Karel Hynek Mácha - Beelden van mijn leven
19 - Jan Balabán - Dona nobis pacem
20 - Arnošt Lustig - De nacht en de hoop
21 - Marek Šindelka - Polaroid
22 - Michal Viewegh - Verhalen over de liefde
23 - Ludvik Vaculik - Is het lente?
24 - Milena Jesenská - De weg naar eenvoud
25 - Jan Neruda - Praagse kleine luyden
26 - Egon Hostovský - De missie
27 - Marek Šindelka - Blijf bij ons
28 - Eda Kriseová - De naam
 
Bovenaan