Literatuur Hernieuwde belangstelling voor Jiří Weil

[kuurgast]

Jiří Weil

Jiří Weil (1900-1959) groeit op in Praskolesy (Beroun District) bij Joods Orthodoxe ouders. Al vanaf jonge leeftijd heeft hij een grote fascinatie voor het communisme en de Sovjetliteratuur. In 1921 wordt hij lid van de Jonge Communisten en in 1933 wordt hij door de partij naar Moskou gezonden. Weils liefde voor de communistische partij bekoelt echter kort daarop als hij in verband wordt gebracht met de moord op Stalins protegé Sergei Kirov en naar Centraal-Azië wordt verbannen.

In 1935 keert Weil terug naar Praag. Hij heeft zijn politieke aspiraties in de Sovjet-Unie achtergelaten en richt zich op zijn schrijverschap en nieuwe baan bij het Joods Museum. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog ontvluchten veel joden Praag maar Weil kan zich er niet toe zetten om afscheid te nemen van zijn thuis.

In 1942 wordt hij opgeroepen om zich te melden voor een transport naar een concentratiekamp. Hij slaagt er echter in om zijn zelfmoord in scène te zetten en hij duikt onder tot het einde van de oorlog. Weil blijft schrijven tijdens deze periode en in 1949 verschijnt Leven met een ster dat na de communistische omwenteling wordt verboden vanwege het ‘decadente’ en ‘existentialistische’ karakter.

In 1960, een jaar nadat Weil is overleden aan de gevolgen van leukemie, verschijnt zijn meesterwerk Mendelssohn op het dak. Dit werk kreeg wereldwijde bekendheid toen de Amerikaanse auteur Philip Roth de Engelse vertaling van een nawoord voorzag en Laurent Binet het in zijn bestseller HhhH een ‘geniaal boek’ noemde.

Kort na elkaar komen bij twee verschillende uitgeverijen nieuwe vertalingen uit van twee belangrijke boeken van Jiří Weil. Bij Uitgeverij Van Gennep is onlangs Leven met de ster (Život s hvězdou,1949) verschenen, bij uitgeverij Cossee verscheen Mendelssohn op het dak (Na střeše je Mendelssohn,1960). Beide boeken zijn vertaald door Kees Mercks.

Op het literaire festival City2cities komt Jiří Weil aan bod bij de bijeenkomst Praag in boeken, zondag 29 april om 13.45 in het Utrechts Archief (Hamburgerstraat 28, Utrecht) met Wim Brands, Kees Mercks en Marek Sindelka.

Meer informatie: city2cities.nl.

 

[kuurgast]

Leven met de ster/Život s hvězdou.

Voormalig bankbediende Josef Roubíček woont op een armzalige zolderkamer in bezet Praag. Hij heeft een slaapzak, een tafeltje, een potkachel, een stapel boeken en een aanloopkater, Thomas. In zijn gedachten spreekt hij met zijn grote liefde Růžena, met wie hij voor de oorlog een relatie had. Door zo min mogelijk op te vallen probeert hij het regime van nazi’s te overleven.

Het leven in de stad wordt steeds grimmiger. Hij wordt tewerkgesteld op een joodse begraafplaats aan de andere kant van de stad, moet een ster dragen, wordt bespot en vernederd in de tram en op straat op weg naar huis. Ondertussen worden om hem heen huizen in beslag genomen en mensen in groten getale op transport gezet. Toch blijft Josef denken dat het het beste is om de Duitse verordeningen te gehoorzamen. Totdat op een dag een gebeurtenis hem doet beseffen dat zijn manier van overleven niet de juiste is.

Leven met de ster (1949) beschrijft op een indringende en onorthodoxe manier het lot van een joodse man tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een te lang vergeten meesterwerk over de Holocaust, dat na de oorlog verboden werd in Tsjecho-Slowakije en nu in de prachtige, geheel herziene vertaling van Kees Mercks opnieuw verschijnt.
Over Leven met een ster zei Philip Roth: ‘Dit boek is zonder enige twijfel de meest indrukwekkend roman over het lot van de joden tijdens de nazibezetting die ik ooit onder ogen heb gekregen. Ik ken geen boek dat ermee te vergelijken is.’

Druk/editie: 1 (15 februari 2012)
ISBN 10: 9461640897
ISBN 13: 9789461640895
Uitgeverij: Van Gennep B.V.

(nb vind het wel vreemd want er is al een versie verschenen in 1989 bij dezelfde uitgeverij zie onderaan deze column.)

 

[kuurgast]

Mendelssohn op het dak/Na střeše je Mendelssohn.

Het in 1960 postuum verschenen Mendelssohn op het dak wordt algemeen gezien als het meesterwerk van Weil en staat nu wereldwijd volop in de belangstelling doordat onder meer Philip Roth een lans voor de roman heeft gebroken.

Gelijk bij de eerste scène is door de anonieme verteller, laten we die voor het gemak de auteur noemen, de laconieke toon gezet. Reichsprotektor Reinhard Heydrich ziet na een ontspannen uitgaansavondje in 1939 het beeld van de jood Mendelssohn op het dak van het Praagse concertgebouw staan. Hoogverraad!
Dat beeld moet direct weg. Een onderknuppel van de SS, met tot zijn spijt een joodse naam, krijgt de opdracht.
Maar hoe ziet die Mendelssohn eruit? Is dat het beeld met de grootste neus? Twee arbeiders, ook al geen doorgewinterde kenners van de schone kunsten, leggen een touw om de hals van Richard Wagner, de favoriete componist van Hitler.

Wat als een slapstickachtige episode begint, wordt al snel een grimmig verhaal.

Verschijningsdatum: 02-04-2012
ISBN: 9789059363465
Uitgeverij: Cossee.

 

[dieter]

Volkskrant was afgelopen zaterdag zeer positief.