Duurzame vliegtuigjes uit Tsjechië

Welkom op Tsjechie.net

Het Tsjechisch Forum, in een nieuw jasje!

Ad Verschoor

Donateur
Duurzame General Aviation in Tsjechië

Oost-Europa blaast zijn partijtje mee als het gaat om verduurzaming van de General Aviation. Pipistrel uit Slovenië is waarschijnlijk het bekendste merk, maar ook Magnus (Hongarije), AeroMobil (Slowakije) en meerdere fabrikanten in Tsjechië zijn actief in de groene luchtvaart. Up in the Sky neemt in dit artikel drie tweezitters uit laatst genoemd land onder de loep: de Evektor EPOS, Pure Flight ΦNIX en de elektrische Skyleader 400.

03-Copyright-Evektor-780x470.jpg

EPOS. (c) Evektor

Toonaangevend
Evektor-Aerotechnik behoort tot de toonaangevende ontwikkelings- en productiebedrijven die actief zijn in de vliegtuigindustrie van Tsjechië. Naast luchtvaart heeft het bedrijf uitgebreide activiteiten op het gebied van de auto- en machinebouw. Evektor is opgericht in 1991 en uitgegroeid tot een bedrijf met 350 werknemers in zes Tsjechische vestigingen. Het hoofdkantoor bevindt zich in Kunovice in het zuidoosten van de Tsjechische Republiek. Men heeft meer dan 1.200 vliegtuigen geproduceerd en verkocht aan 40 landen wereldwijd. Evektor neemt deel aan internationale onderzoeksprogramma’s en is een van de leiders van het Europese programma Clean Sky 2.

Assortiment
Het assortiment van Evektor omvat verschillende vliegtuigtypen, die in ons land wat minder bekend zijn. De SportStar, Harmony en EuroStar zijn lichte tweepersoons toestellen, onder andere bedoeld voor lesvluchten. Een bijzonder toestel is de EV-55 Outback, die nog in ontwikkeling is. Het vliegtuig is uitgerust met twee turboprop motoren en heeft in de passagiersconfiguratie negen zitplaatsen. Er komt ook een vracht- en amfibieversie. De Outback wacht op EASA certificering.

Ultralight
EPOS staat voor Electric POwered Small aircraft. De experimentele EPOS van Evektor maakte zijn eerste vlucht in maart 2013. Het ultralight vliegtuigje wordt ook wel aangeduid als SportStar EPOS. Het toestel is gebaseerd op de SportStar RTC. Het heeft dezelfde romp, maar langere vleugels. Het aluminium vliegtuig was aanvankelijk uitgerust met een elektromotor van het type Rotex RE X907 met een vermogen van 50 kW. Daarmee werd een driebladige composieten propeller aangedreven. Later vond een upgrade plaats met een vloeistof gekoelde Rotex RE BB 90-5 elektromotor met 75 kW. De naam veranderde in EPOS+.

Instrumentarium
De tweezitter is bijna zes meter lang en de spanwijdte bedraagt ruim 10 meter. De EPOS kan een uur in de lucht blijven en kruist met een snelheid van 170 kilometer per uur. Het digitale instrumentarium is ontwikkeld door een team van de faculteit Informatie Technologie van de Technische Universiteit van Brno. Volgens de website van Evektor is het vliegtuigje nog steeds ‘under development’. Het moet beschouwd worden als een concept voor een toekomstig milieuvriendelijk elektrisch sportvliegtuig met lage onderhouds- en operationele kosten.

02-Copyright-Evektor.jpg

EPOS. (c) Evektor


Stap vooruit

In de Tsjechische hoofdstad Praag is het bedrijf Pure Flight gevestigd. Het is een samenwerkingsverband van Sport Prop, Phoenix Air, MGM Compro en PEG. Het bedrijf wil elektrisch vliegen een stap vooruit brengen om zo de uitstoot en geluidsoverlast van de luchtvaart te verminderen. Door het opzetten van projecten, meewerken aan exposities en meedoen aan competities wil men bewijzen dat elektrische vliegtuigen de toekomst zijn. Daarbij maakt Pure Flight gebruik van nieuwe technologie, zoals mechanische, magnetische of aerodynamische range extenders.

01-Copyright-Pure-Flight.jpg

(c) Pure Flight


Tweezitter

De ΦNIX van Pure Flight vloog voor het eerst op 6 november 2018. De elektrische tweezitter kan 2,5 uur in de lucht blijven. De romp heeft een lengte van 6,5 meter en de spanwijdte bedraagt 11 of 15 meter. De elektromotor levert 60 kW en het toestel kruist met een snelheid van 160-200 kilometer per uur. In 20 minuten zijn de batterijen weer voor 85% opgeladen. Het vliegtuig kan in de toekomst naar keuze met een staartwiel of neuswiel worden uitgerust.

02-Copyright-Pure-Flight.jpg

ΦNIX. (c) Pure Flight


Waterstof

Op 18 februari was er een primeur; de eerste elektrische vlucht in wintercondities waarbij een landsgrens werd gepasseerd. De ΦNIX vloog van Sveg in Zweden naar Roros in Noorwegen, een afstand van 219 kilometer. Dit jaar staat verder in het teken van testen en voorbereiden van de serieproductie. Pure Flight onderzoekt de mogelijkheden om voor de ΦNIX gebruik te maken van waterstof. Hierdoor moet het toestel meer dan zes uur in de lucht kunnen blijven. Verder wordt het vliegtuig geschikt gemaakt om als sleper van zweefvliegtuigen dienst te doen. Pure Flight heeft ook laadpalen in het assortiment, die zowel geschikt zijn om een elektrisch vliegtuig op te laden als een elektrische auto.

03-Copyright-Pure-Flight.jpg

ΦNIX. (c) Pure Flight

Friedrichshafen
Als laatste deel van dit Tsjechische drieluik kijken we naar Skyleader uit Jihlava, gelegen tussen Praag en Brno. Hoewel Skyleader er met geen woord over rept op zijn website, heeft het bedrijf wel degelijk een elektrisch sportvliegtuig gefabriceerd. Het gaat om de elektrische versie van de Skyleader 400, die drie jaar geleden debuteerde op AERO Friedrichshafen. MGM Compro heeft de tweezitter voorzien van een 80 kW elektromotor. Twee batterijpakketten bevinden zich voor in de romp en twee achterin. De eerste vlucht van de elektrische Skyleader vond plaats op 15 januari 2018 vanaf České Budějovice – Planá Airport.

01-Skyleader-400-Friedrichshafen-120419-Copyright-Remco-de-Wit.jpg

De elektrische Skyleader 400, vorig jaar op AERO Friedrichshafen. (c) Remco de Wit

Airbus
Skyleader is een particuliere Tsjechische onderneming die actief is in de lichte vliegtuigindustrie. Het bedrijf heeft een 100% belang in Jihlavan Aeroplanes. Skyleader ontwerpt, produceert, verkoopt en onderhoudt (ultra)lichte vliegtuigen. De onderneming wordt ondersteund door het Institute of Aerospace Engineering van de Technische Universiteit van Brno. Door de hoge kwaliteitsnormen kon het bedrijf ook componenten leveren aan de luchtvaartindustrie. Zo produceerde en monteerde Skyleader de deuren voor de Airbus A320. Partner MGM Compro heeft eerder ervaringen opgedaan met het elektrificeren van het GP 14 Velo zweefvliegtuig, de Archaeopteryx ultralight zwever, de eenpersoons Song ultralight en de Ego Trike microlight.

Bron: upinthesky.nl
 

Ad Verschoor

Donateur
Tsjechische Zuri eet van twee walletjes

Tsjechië laat zich niet onbetuigd als het gaat om de verduurzaming van de luchtvaart. Drie typen elektrische toestellen vliegen al rond: de Evektor EPOS, de Pure Flight ΦNIX en de elektrische variant van de Skyleader 400. Het zijn alle drie tweezitters. Daar is een spectaculair ontwerp bijgekomen van fabrikant Zuri. Het futuristische toestel lijkt nog het meest op een kruising van een OV-10 Bronco en een forse drone. Het vliegtuig kan verticaal starten en landen en tevens horizontaal een flinke afstand afleggen. Stap in voor een unieke vliegbelevenis.

zuri-kiwi-91-Copyright-Zuri.jpg

(c) Zuri

Afspraak
Stel je woont in Geneve en je moet voor een afspraak naar Monaco. Op dit moment ben je van deur tot deur al gauw een kleine drie uur onderweg: vervoer naar de luchthaven van Geneve, inchecken en wachten, vlucht van een uur met een airliner naar Nice, overstap per helikopter voor het vervoer naar de heliport van Monaco. Met de Zuri bespaar je minstens een uur op een enkele reis: vervoer naar de vertiport in Geneve en rechtstreekse vlucht naar de helihaven van Monaco.

Vakantie
Ander voorbeeld. Je hebt zin in een mini-vakantie aan de Middellandse Zee en wilt van je woonplaats Praag naar Cres, een eiland voor de kust van Kroatië. Met de auto en de boot duurt zo’n reis ruim 12 uur. Met een airliner en de ferry doe je er 4 uur korter over, maar het is nog steeds een flinke hap van je beschikbare tijd voor je mini-tripje. De Zuri biedt uitkomst met een rechtstreekse vlucht van Praag naar het eiland Cres. Totale duur van deur tot deur: 2 uur en 40 minuten.

Vierzitter
De voorbeelden geven al aan dat met de Zuri gemikt wordt op het ‘medium range’ segment met als groot voordeel het verticaal kunnen opstijgen en landen. Trefwoorden zijn ‘on demand’ en ‘door-to- door’. De vierzitter krijgt een vliegbereik van 700 kilometer. De maximum snelheid bedraagt 300 kilometer per uur. De maximum vlieghoogte ligt op 3.700 meter.

zuri-kiwi-92-Copyright-Zuri.jpg

(c) Zuri

Kleurpotloden
Zuri begon in het najaar van 2017 als een visuele schets. Getekend door de oprichter van het bedrijf, Michal Illich, met wat kleurpotloden geleend van zijn kinderen. Later opnieuw getekend door een aerospace professional. Wat volgde was de bouw van een klein model met een spanwijdte van twee meter. Hiermee werden de vliegeigenschappen getest. Een vliegtuigontwerper heeft vervolgens een prototype van vijf meter gebouwd. Dit is eerst getest in de horizontale modus. Later is het verticale start- en landingssysteem toegevoegd en kon het onbemande toestel getest worden in de hover-modus.

Investeringen
In de herfst van 2018 kreeg Zuri 600.000,– euro uit een investeringsfonds en groeide het bedrijf van 6 naar 15 werknemers. Daar zitten lucht- en ruimtevaartingenieurs, aerodynamica-experts en softwareontwikkelaars bij. De Tsjechische startup Kiwi investeerde 200.000,– euro en helpt mee met hun grondige kennis van de luchtvaartsector. Diverse componenten worden getest, om tot een juiste keuze te komen van de elektromotoren, controllers en batterijen.

Onbemand
In de zomer van 2019 is een model 3D-geprint en de aerodynamica geverifieerd in een windtunnel bij het Czech Aerospace Research Center. Momenteel wordt het experimentele vliegtuig daadwerkelijk gebouwd. De volgende stap is het onbemand proefvliegen, waarna het toestel wordt opgewaardeerd tot een volwaardig eenzitsvliegtuig. Dit toestel heet Zuri One. Uiteindelijk, over een jaar of vier, krijgt de Zuri vier zitplaatsen. Een naam is er nog niet, hij wordt intern aangeduid met Zuri Four. Aan het toestel komt een prijskaartje te hangen van tussen de 1 en 2 miljoen US dollar.

interier15-Copyright-Zuri.jpg

(c) Zuri

Walletjes
Zuri maakt gebruik van een hybride techniek en eet eigenlijk van twee walletjes. Om verticaal te kunnen opstijgen en landen zijn er 16 speciaal ontworpen propellers aan boord, die worden aangedreven door elektromotoren. Tijdens horizontale vlucht bevinden de propellers zich in de positie met de laagste weerstand. Het toestel maakt dan gebruik van een next generation hybride krachtbron, die zorgt voor betrouwbaarheid, efficiëntie en een grote actieradius.

Lichtgewicht
De batterijpakketten bestaan uit moderne lichtgewicht lithiumcellen. Er zijn verschillende onafhankelijk werkende pakketten aan boord, die individueel worden bewaakt en beschermd door een intelligent accubeheersysteem. De batterijen zijn voorzien van brandwerende isolatie voor maximale veiligheid. Andere aanwezige ‘snufjes’ zijn fly-by-wire, een geavanceerde autopilot, computerized vision en allerlei sensoren. Nog een bijzonderheid: toekomstige kopers van de Zuri kunnen in virtual reality het toestel al ervaren en beleven, zelfs voor de productie van het toestel daadwerkelijk begint.

zuri-kiwi-95-Copyright-Zuri.jpg

(c) Zuri

Bron: upinthesky,nl
 
Bovenaan