De Fluwelen Revolutie 1989

[Ad Verschoor]

Dag van de Vrijheid en de Democratie

Morgen (17 november 2016) is het in Tsjechie de Nationale Feestdag. Het is de Dag van de vrijheid en de democratie, waarbij de Studentenopstand van 1989 wordt herdacht.

Camyl schreef er enkele jaren geleden dit over: Studentendag op 17 november is ook in 2000 ingesteld ter herdenking van de studentendemonstratie in 1989 in Praag. De demonstratie van 1989 was georganiseerd om een studentenprotest tegen de Duitse bezetting van 50 jaar eerder te herdenken dat eindigde in de executie van een aantal professoren. Naar aanleiding daarvan werd de datum in 1941 in Londen ingevoerd als internationale studentendag. De demonstratie van 1989 werd door de politie hard uiteen geslagen, maar dit werkte averechts en luidde de fluwelen revolutie en daarmee de definitieve val van het communistische regime in. De herdenking wordt vormgegeven met het leggen van bloemen en het ontsteken van kaarsen door hoogwaardigheidsbekleders en anderen op de plek waar de demonstratie plaatsvond.

 

[Pelhřimov]

Vanavond o.a. in Nieuwsuur: 30 Jaar na het communisme in Tsjechië

De Fluwelen Revolutie in 1989 maakte een einde aan de alleenheerschappij van de communistische partij in Tsjecho-Slowakije. Enkele jaren later werd Tsjechië een zelfstandig land. De aanleiding voor de vreedzame revolutie waren studentenmarsen die door de politie gewelddadig werden tegengehouden.

Dertig jaar later gaan opnieuw mensen de straat op, nu tegen premier Andrej Babis, Ze verwijten hem autoritair leiderschap, corruptie en misbruik van gemeenschapsgeld. Nieuwsuur sprak met protestleiders van toen en nu.

NPO2 - 22.00 tot 22.40 uur

 

[Ad Verschoor]

Column Stevo Akkerman
De ritselaars zouden altijd hun weg vinden, communisme of niet

Zaterdagavond zag ik bij ‘Nieuwsuur’ een café voorbijkomen waar ik begin jaren negentig vele uren heb doorgebracht. Café Slavia in Praag, aan de oever van de Moldau. Als dat romantisch klinkt, dan is dat terecht. Niet alleen vanwege het uitzicht op de Burcht, ook vanwege de revolutionaire erfenis die tussen de tafeltjes hing; als je een beetje je best deed, kon je de sigarettenrook van Václav Havel en zijn dissidente vrienden nog zien zweven. Helaas, door een conflict over de eigendomsrechten ging Slavia langdurig dicht – ook in dat opzicht was het café een spiegel van zijn tijd: na de val van het communisme werd het particuliere eigendom in ere hersteld, en dat gaf een hoop gedonder.

Toen Slavia weer openging, was Praag al zo’n toeristenval geworden dat een beroemd café aan de oever van de Moldau per definitie niet romantisch meer kon zijn.

Nieuwsuur was er neergestreken om met voormalig studentenleider Monika Pajerová te spreken over de protesten van 17 november 1989, die het einde van het regime inluidden. En over de protesten van dit weekeinde, dertig jaar na dato, tegen de huidige populistische premier Andrej Babis. Pajerová zag een verband: de macht van het geld kan net zo onderdrukkend werken als die van de dictatuur. En Babis, ooit informant van de communistische geheime dienst, is miljardair. Rijk geworden in de jaren van het wilde kapitalisme, toen de privatisering van staatseigendom veel kansen bood aan handige jongens, bouwde hij een landbouw- en media-imperium op; alleen vorig jaar al ontving zijn bedrijf Agrofert minstens 42 miljoen euro subsidie van de EU.

Er was geen waarheidscommissie, geen morele instantie geweest
Misschien was de revolutie van 1989 al te fluweel, dat figuren als Babis aan de macht hebben kunnen komen. Misschien had duidelijker uitgesproken moeten worden wat het communisme teweeg had gebracht, wat waarheid was en leugen. De Tsjechische oud-minister Jindrich Kabát zei zoiets in het interview dat ik eerder dit jaar met hem had over ‘het goede’. Met tranen in zijn ogen stelde hij vast dat het had ontbroken aan een waarheidscommissie, een morele instantie die kon zeggen: dit is wat er gebeurde, dit is het systeem dat ons knechtte, zo werkte het.

Maar hoe gezond zoiets ook zou zijn geweest, niet alleen in Tsjechië, maar in het hele Oostblok, ik vrees dat de ritselaars altijd hun weg zouden vinden, communisme of geen communisme. Wat de ex-informant Babis doet in Tsjechië, doet de ex-dissident Orbán in Hongarije, en elders in Midden-Europa proberen politieke handelaars het ook: macht koppelen aan geld, winst halen uit de onvrede van de kiezers, die onvrede oppoken en inzetten als een samenbindende emotie tegen veronderstelde vijanden van buiten, om zichzelf ten slotte als redders van het vaderland op het schild te laten heffen.

En kijk uit: dit is geen Midden-Europese specialiteit. Er zijn namen aan toe te voegen: Trump, Farage, Erdogan, Poetin. Plus allerhande navolgers, niet gehinderd door wat ooit de scheiding was tussen het Westen en het Oosten.

Bron: trouw.nl

 

[Ad Verschoor]

Praag tijdens de Fluwelen Revolutie op 25 november 1989

Dossier: Fluwelen Revolutie

1989 was een belangrijk jaar in de geschiedenis. Niet alleen in Duitsland was er sprake van een sterke verandering met de val van de Muur, maar ook in veel andere Oost-Europese landen ontstonden revoluties met de val van het communisme. Ook in Tsjecho-Slowakije kwam het tot een revolutie, bekend als de Fluwelen Revolutie, zogeheten vanwege de opmerkelijk geweldloze aard van de revolutie. Deze politieke omwenteling maakte onderdeel uit van een van de belangrijkste gebeurtenissen uit de tweede helft van de twintigste eeuw.

Het Warschaupact
Het Warschaupact speelt in een belangrijke rol in de gebeurtenissen in Tsjecho-Slowakije. Het Warschaupact was een verdrag waarin wederzijdse vriendschap, samenwerking en bijstand werd vastgelegd tussen de communistische landen. Meermaals heeft het Warschaupact opgetreden in een van de deelnemende landen om een mogelijke revolutie te beëindigen.

Praagse Lente
Om de Fluwelen Revolutie helemaal te begrijpen, is het ook belangrijk om de eerste poging tot revolutie in Tsjecho-Slowakije te begrijpen. Deze eerste poging staat bekend als de Praagse Lente, een periode van hervormingen en toenemende vrijheid in Tsjecho-Slowakije.

Tsjecho-Slowaken met hun vlag naast een brandende tank in Praag in 1968

Alexander Dubček
Het Oostblok kende in de tijd van de Koude Oorlog vele opstanden tegen de communistische invloedssfeer, zoals de Hongaarse Opstand en de protesten in Poznań. Ook in Tsjecho-Slowakije waaide de revolutionaire wind tijdens de Praagse Lente. De hoofdrolspeler in deze ‘Lente’ was Alexander Dubček.

Václav Havel omarmt Alexander Dubček op 24 november 1989, de nacht dat de hele leiding van de Tsjecho-Slowaakse communistische partij aftrad

Glasnost en perestrojka
Voordat de Fluwelen Revolutie begon, maakte de Sovjet-Unie al jaren lang een moeilijke periode door. Het land dreigde uit elkaar te vallen, de economie ging al jaren achteruit en de communistische partij verloor met de jaren haar invloed. De nieuwe leer van glasnost en perestrojka, geïntroduceerd door Sovjetleider Michail Gorbatsjov, zou het laatste redmiddel moeten zijn voor zijn moederland.

Ronald Reagan en Michail Gorbatsjov bij de Genève-top van 1985, door de presidentiële bibliotheek van Ronald Reagan

IJzeren Gordijn
Een halfjaar voordat de Fluwelen Revolutie begon, waren de eerste scheuren in het IJzeren Gordijn al zichtbaar. Het IJzeren Gordijn was de politieke en militaire barrière die de Westerse wereld van de communistische wereld scheidde na de Tweede Wereldoorlog. Decennia later werden op 2 mei 1989 door Hongaarse grenswachten de eerste blokkades opgeheven.

Een stukje IJzeren Gordijn dat bewaard is gebleven in Tsjechië

Václav Havel: van dissident tot president
Een van de belangrijkste personen uit de Fluwelen Revolutie was Václav Havel. Al op jonge leeftijd wist Havel dat hij in de culturele voetsporen van zijn vader wilde treden, maar hij werd hierin gehinderd door de beperkingen van een repressief communistisch regime. Na de Fluwelen Revolutie werd hij de eerste president van het postcommunistische Tsjecho-Slowakije.

Václav Havel in 1997

De Fluwelen Revolutie in Tsjecho-Slowakije
De Fluwelen Revolutie was de geweldloze politieke omenteling in Tsjecho-Slowakije. Deze periode van verandering duurde van 17 november 1989 tot 29 december 1989. Dit maakte een einde aan het communistische regime van Tsjecho-Slowakije.

Lees meer over de Fluwelen Revolutie in Tsjecho-Slowakije

Fluwelen Revolutie monument

Bron: isgeschiedenis.nl

 

[Pelhřimov]

Ik zag, toen ik de computer opende, de Tsjechische vlag in beeld en toen ik er op klikte kwam deze tekst in beeld:

• Today’s Doodle celebrates Czech Republic Freedom and Democracy Day. On this day, two of the most important student demonstrations in Czech history took place. Although the events were separated by 50 years, both played a key role in paving the way for Czech’s free and democratic society. The holiday gives Czech citizens the opportunity to commemorate those who fought for their freedom.
  On November 17, 1939, thousands of students in Prague bravely gathered to protest German forces that occupied what was then Czechoslovakia. On the 50th anniversary, in 1989, students across the country engaged in peaceful protests against Soviet rule, which led to Czech’s independence a few years later.
  The Czech Republic flag waving in today’s Doodle was originally designed in 1920. The red and white horizontal stripes represent peace and patriotism, while the blue triangle symbolizes truth and loyalty. This current flag was used by Czechoslovakia before its dissolution in 1992.
  Happy Freedom and Democracy Day, Czech Republic!

Czech Republic Freedom and Democracy Day 2022

Happy Freedom and Democracy Day, Czechia! #GoogleDoodle

www.google.com