Marcel
Moderator
bron : http://www.nu.nl/column-dinsdag/2244897/str-prst-skrz-krk.html
Strč prst skrz krk
Uitgegeven:11 mei 2010 08:15
Laatst gewijzigd:11 mei 2010 08:15
Honderdduizenden Nederlanders brengen hun meivakantie in het buitenland door. Dan is het wel zo aardig om ook een mondje buitenlands te spreken. Maar sommige volken maken het je wel heel moeilijk – zoals de Tsjechen. Door Wouter van Wingerden van Onze Taal.
Ik was vorige week in de buurt van Velké Meziříčí. Daar bestelde ik op středa čtyři piva. (Vertaling: daar bestelde ik op woensdag vier bier.)
Een gewone – lees: niet-Tsjechische – sterveling kan zulke klankcombinaties niet zonder heel veel training uitspreken. Neem alleen al die wonderlijke klank ř: een rollende r met een z of zj erdoorheen. Niet te dicht bij het raam staan als je gaat oefenen, want het wordt nat.
Zo'n ř kunnen ze daar in Tsjechië ook gerust achter een medeklinker zetten, zoals in středa en in při. Sterkte. En van een eenvoudig telwoord als 'vier' maken ze voor het gemak čtyři: [tsjtirzi]. Het daarvan afgeleide woord voor 'donderdag' is helemaal onuitspreekbaar: čtvrtek.
Klinker
Dat laatste woord is in het Tsjechisch mogelijk doordat de r en de l als een soort klinkers gebruikt kunnen worden. Vandaar dat de bekendste Tsjechische tongbreker geen klinkers lijkt te bevatten: 'Strč prst skrz krk' - heel toepasselijk 'Steek je vinger in je keel'!
Als je dan eindelijk dat logopedisch uitdagende alfabet onder de knie hebt, begint het pas echt - met de gruwelijke grammatica¬. Want ga er maar aan staan: van elk werkwoord moet je twéé vormen met elk een aparte vervoeging leren, omdat de taal met een 'aspect' werkt.
Naamvallen
En dan zijn er die vermaledijde naamvallen, waarbij het Duits echt kinderspel is en zelfs het Latijn makkelijk lijkt. Zeven naamvallen, enkelvoud en meervoud, onzijdig, vrouwelijk en mannelijk, waarbij het bij mannelijke woorden ook nog verschilt of het om levende of dode dingen gaat.
Nog zo'n eigenaardigheid vind je bij de telwoorden: hoe je het woord pivo (bier) verbuigt, hangt af van hoeveel je bestelt. De grens ligt tussen vier en vijf: vier bier is 'čtyři piva' en vijf bier is 'pět piv'.
Boekentaal
Tot slot spreek je als je je de moeite hebt getroost om netjes Tsjechisch te leren eigenlijk boekentaal; de mensen op straat blijken als omgangstaal een heel ander soort Tsjechisch te gebruiken. Een beetje zoals het VRT-Nederlands tegenover het Vlaams van de gewone Vlaming.
Is er eigenlijk ook iets wél makkelijk aan het Tsjechisch? Ja, toch wel. Een paar voordelen: 1. anders dan het Engels en het Frans schrijf je het gewoon zoals je het uitspreekt, en andersom; 2. de klemtoon ligt altijd aan het begin van het woord; 3. het had erger gekund, want er bestaan nóg moeilijkere talen.
Acrobatiek
Ondanks alles zou je je toch eens in de taal moeten durven verdiepen als je naar Tsjechië gaat. Al was het maar omdat er in de binnenlanden niet heel vlot andere talen worden gesproken. Dan wordt een beetje tongacrobatiek meer gewaardeerd dan spreken met handen en voeten.
Reageren? Ga naar www.onzetaal.nl.
© NU.nl/Onze Taal/Wouter van Wingerden
Strč prst skrz krk
Uitgegeven:11 mei 2010 08:15
Laatst gewijzigd:11 mei 2010 08:15
Honderdduizenden Nederlanders brengen hun meivakantie in het buitenland door. Dan is het wel zo aardig om ook een mondje buitenlands te spreken. Maar sommige volken maken het je wel heel moeilijk – zoals de Tsjechen. Door Wouter van Wingerden van Onze Taal.
Ik was vorige week in de buurt van Velké Meziříčí. Daar bestelde ik op středa čtyři piva. (Vertaling: daar bestelde ik op woensdag vier bier.)
Een gewone – lees: niet-Tsjechische – sterveling kan zulke klankcombinaties niet zonder heel veel training uitspreken. Neem alleen al die wonderlijke klank ř: een rollende r met een z of zj erdoorheen. Niet te dicht bij het raam staan als je gaat oefenen, want het wordt nat.
Zo'n ř kunnen ze daar in Tsjechië ook gerust achter een medeklinker zetten, zoals in středa en in při. Sterkte. En van een eenvoudig telwoord als 'vier' maken ze voor het gemak čtyři: [tsjtirzi]. Het daarvan afgeleide woord voor 'donderdag' is helemaal onuitspreekbaar: čtvrtek.
Klinker
Dat laatste woord is in het Tsjechisch mogelijk doordat de r en de l als een soort klinkers gebruikt kunnen worden. Vandaar dat de bekendste Tsjechische tongbreker geen klinkers lijkt te bevatten: 'Strč prst skrz krk' - heel toepasselijk 'Steek je vinger in je keel'!
Als je dan eindelijk dat logopedisch uitdagende alfabet onder de knie hebt, begint het pas echt - met de gruwelijke grammatica¬. Want ga er maar aan staan: van elk werkwoord moet je twéé vormen met elk een aparte vervoeging leren, omdat de taal met een 'aspect' werkt.
Naamvallen
En dan zijn er die vermaledijde naamvallen, waarbij het Duits echt kinderspel is en zelfs het Latijn makkelijk lijkt. Zeven naamvallen, enkelvoud en meervoud, onzijdig, vrouwelijk en mannelijk, waarbij het bij mannelijke woorden ook nog verschilt of het om levende of dode dingen gaat.
Nog zo'n eigenaardigheid vind je bij de telwoorden: hoe je het woord pivo (bier) verbuigt, hangt af van hoeveel je bestelt. De grens ligt tussen vier en vijf: vier bier is 'čtyři piva' en vijf bier is 'pět piv'.
Boekentaal
Tot slot spreek je als je je de moeite hebt getroost om netjes Tsjechisch te leren eigenlijk boekentaal; de mensen op straat blijken als omgangstaal een heel ander soort Tsjechisch te gebruiken. Een beetje zoals het VRT-Nederlands tegenover het Vlaams van de gewone Vlaming.
Is er eigenlijk ook iets wél makkelijk aan het Tsjechisch? Ja, toch wel. Een paar voordelen: 1. anders dan het Engels en het Frans schrijf je het gewoon zoals je het uitspreekt, en andersom; 2. de klemtoon ligt altijd aan het begin van het woord; 3. het had erger gekund, want er bestaan nóg moeilijkere talen.
Acrobatiek
Ondanks alles zou je je toch eens in de taal moeten durven verdiepen als je naar Tsjechië gaat. Al was het maar omdat er in de binnenlanden niet heel vlot andere talen worden gesproken. Dan wordt een beetje tongacrobatiek meer gewaardeerd dan spreken met handen en voeten.
Reageren? Ga naar www.onzetaal.nl.
© NU.nl/Onze Taal/Wouter van Wingerden
Zo mag ik het ook graag met Tsjechische woordjes, herhalen, herhalen, herhalen, tot het je de keel uitkomt. 
(letterlijk en figuurlijk)
