Astronomische klok van Praag

Welkom op Tsjechie.net

Het Tsjechisch Forum, in een nieuw jasje!

Dit kan ook om de tijd te meten, blijkbaar...
"een plat, rond instrument waarmee men de hoogte van hemellichamen ten opzichte van de horizon kan meten en bovendien allerlei berekeningen kan doen omtrent de tijd en de positie van Zon en sterren"

Er bestaan diverse modellen astrolabia. Een oud planisferisch astrolabium heeft vaak de volgende onderdelen:
  • een massieve ronde grondplaat (in het latijn mater) met aan de voorkant een dikke opstaande rand.
  • een uurcirkel op de opstaande rand, met daarop de 24 uren (en onderverdelingen) aangegeven, rechtsom (met de klok mee) toenemend.
  • één of meer ronde schijven met daarop een stereografische projectie van de sterrenhemel (horizon, hoogtelijnen en azimutlijnen) ten noorden van de zuidelijke keerkring, elk voor een bepaalde geografische breedtegraad. Deze schijven heten tympanen (in het latijn tabula). De tympanen passen binnen de opstaande rand aan de voorkant van de grondplaat. De tympaan die het meest toepasselijk is voor de huidige geografische breedtegraad ligt bovenop. De tympanen kunnen niet draaien ten opzichte van de grondplaat.
  • een opengewerkte ronde schijf (de spin, in het latijn rete) die de dierenriem en (als uiteinden van puntige uitsteeksels) de posities van enkele heldere sterren weergeeft. De spin kan draaien ten opzichte van het middelpunt van de grondplaat en tympaan, en daarmee de dagelijkse draaiing van de sterrenhemel ten opzichte van de horizon nadoen.
  • een indexwijzer (in het latijn ostensor) die reikt van het midden van het astrolabium tot de uurcirkel (in sommige gevallen naar één kant, in andere naar beide kanten) en die kan draaien rond dat midden. Hierop is vaak een gradenschaal van de declinatie aangegeven.
  • een uitsteeksel (de troon) aan de "bovenkant" van de grondplaat waaraan een ophangring is bevestigd waarmee het astrolabium waterpas gehangen kan worden voor metingen van de hoogte van hemellichamen.
  • op de achterzijde van de grondplaat staat een graadboog aangegeven, en daarbinnen bogen met de maanden van het jaar (onderverdeeld in dagen) en de tekens van de dierenriem (onderverdeeld in graden), waaruit de positie van de Zon voor elke dag van het jaar kan worden afgeleid.
  • aan de achterzijde is ook een langwerpige alhidade of hoekaanwijzer (in het latijn regula) bevestigd die rond het midden van de grondplaat kan draaien, vaak met een vizier aan beide einden voor het nauwkeurig meten van de hoogte van hemellichamen.
 
Bovenaan